پروژه پایان نامه سعدی و فردوسی تحت pdf دارای 98 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد پروژه پایان نامه سعدی و فردوسی تحت pdf کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه پروژه پایان نامه سعدی و فردوسی تحت pdf
سعدی
زندگی نامه
ویژگی سخن سعدی
معرفی آثار
گزیده ای از اشعار
حکایات
غزلیات
گلستان
دانشنامه سعدی
پیشینه تحقیق و ضرورت تدوین دانشنامه سعدی
1) دوره تکوین (1320-1300)
2) دوره تدوین (1350-1320)
3) دوره تصحیح (1370-1350)
4) دوره تکامل ( از سال 1370 تا کنون)
مدخل‌های دانشنامه سعدی
آثار سعدى
آرامگاه سعدى
سعدی و درونگرایی
توریسم از نگاه سعدی
سعدی و شاه‌کریم
سعدی و زهد ریایی
گلی از گلستان سعدی
فردوسی بزرگ
زندگی نامه
ویژگیهای هنری شاهنامه
تصویرسازی
موسیقی
منبع داستانهای شاهنامه
بخش های اصلی شاهنامه
روزبزرگداشت فردوسی
خانواده فردوسى
- فرزندان:
فردوسی خالق شاهنامه
زندگی و اندیشه فردوسی
زنان
* حاکم و فرمانروا
در سکوت تنهایی فردوسی
شاهنامه و تفکر فردوسی
فردوسی و آژی دهاک
منابع :
بخشی از منابع و مراجع پروژه پروژه پایان نامه سعدی و فردوسی تحت pdf
1. آثار سعدی در کتابهای درسی جمهوری اسلامی ایران، وزارت آموزش و پرورش،
2. آرامگاه شیخ اجل استاد سخن سعدی شیرازی، انجمن آثار ملی ایران،
3. ادبیات و روانپزشکی (سعدی)، امیرناصر معزی، تهران، امیرناصر معزی،
4. از زلال دو اقیانوس: مقایسـه گلسـتان و قابوسنـامه و عقاید و تجارب سعدی و عنصرالمعالی از نظر سبکی ، اخلاقی و تربیتی، محمد فروتن، شیراز، توحیدی
5. از سعدی تا آراگون ـ تأثیر ادبیات فرانسه، جواد حدیدی، مرکز نشر دانشگاهی، تهران
6. از هر چمن گلی: تضمین غزلیات استادان سعدی و حافظ، غلامحسین مولوی، تهران، چوک آشتیان،
7. اندیشه‌های مدیریت ایرانی (جلوه‌های مدیریت در آثار سعدی)، عباس رنجبر کلهرودی، تهران، جهاد دانشگاهی،
8. این پارسی، محسن فرزانه، تهران، محسن فرزانه،
9. بازتاب افکار و اندیشه‌های عرفانی در آثار سعدی، هاشم خلخالی، کرج، مؤسسه فرهنگی کتاب و عترت،
10. بازیافت بوستانی‌های سعدی، جعفر مؤید شیرازی، شیراز، نشر ایماء،
11. بدایع، لوکاس کینگ، به کوشش تقی ارانی، شرکت کاویانی برلن،
12. بدیع (بر بنیاد آثار سعدی)، احمدپیشگر، اردبیل، نیک آموز،
13. برگردانی از گلستان سعدی به زبان پارسی روان، مراد جابری دورکی، اصفهان، المپیک ورزشی،
14. برگزیده حکایات گلستان، با شرح ابیات و واژه‌های دشوار، علیرضا مرتضوی کرونی، تهران، کانون فرهنگ و هنر اسلامی،
15. برگزیده ضرب‌المثل‌های سعدی، اکبر ناهید، تهران، گواه، 1378ـ1380 (3جلد)
16. برگزیده و شرح آثار سعدی، پرویز اتابکی، تهران، نشر فرزان،
17. برگزیدهای از غزل‌های سعدی، سلیم نیساری، به خط ابراهیم زرین قلم، نشریه شماره 34، مؤسسه فرهنگی منطقهای، تهران، مهر
18. برگزیدهای از گلستان سعدی، با معنی واژه‌ها و شرح ابیات دشوار، به کوشش کاوه گوهرین، تهران، امیرکبیر،
19. بوستان سعدی (سعدی‌نامه)، تصحیح و توضیح دکتر غلامحسین یوسفی، تهران، انتشارات خوارزمی،
20. بوستان سعدی، از روی نسخه تصحیح شده محمدعلی فروغی، تهران، انتشارات ققنوس،
21. بوستان سعدی، با ترجمه احوال از دایر65171; المعارف دکتر غلامحسین مصاحب، به خط مصطفی اشرفی، تهران، پیام محراب،
22. بوستان سعدی، با شرح اشعار و حواشی، محمدعلی ناصح، به کوشش دکتر خلیل خطیب رهبر، تهران صفی علی شاه،
23. بوستان سعدی، باب چهارم (در تواضع)، حواشی و توضیحات از دکتر محمد استعلامی، تهران، امیرکبیر
24. بوستان سعدی، به اهتمام اسماعیل شاهرودی (بیدار)، خوشنویسی غلامعلی محبی نژاد، انتشارات فخر رازی،
25. بوستان سعدی، به اهتمام محمدعلی فروغی، تهران، چاپخانه و کتاب فروشی بروخیم،
26. بوستان سعدی، به اهتمام و تصحیح و حواشی عبدالعظیم قریب، تهران، چاپخانه مجلس،
27. بوستان سعدی، به خط عباس مستوفی الممالکی، ویرایش و نگارش دیباچه: منوچهر آدمیت، تهران، آتلیه هنر،
28. بوستان سعدی، پس از مقابله هفت نسخه خطی و ده نسخه چاپی، نورالله ایزدپرست، تهران، دانش، سعدی،
29. بوستان سعدی، محمدعلی فروغی، با مقدمه اقبال آشتیانی، تهران، انتشارات جاویدان،
30. بوستان سعدی، محمدعلی فروغی، به خط علی منظوری و عباس منظوری، انتشارات اقبال،
31. بوستان سعدی، مطبعه تبریز،
32. بوستان شیخ اجل سعدی، تهران، انتشارات کمیسیون ملی یونسکو در ایران،
33. بوستان شیخ شیراز سعدی، حسین استاد ولی (تصحیح متن و شرح لغات)،
34. بوستان، به خط اسماعیل نژاد فرد لرستانی، تهران، انتشارات علمی،
35. بوی عشق، کانون و ادب و هنر پارس، شیراز، نوید،
36. به وقت مصلحت; مجموعه نفیسی از اندرزها و نصایح حکیمانه سعدی به همراه مفهوم کلی آنها در بوستان و گلستان، حمید ثنایی، قم، کشف‌الغطا،
37. بیم و امید رویکردهای سیاسی در ادبیات فارسی، محمدمحسن حمیدی، تهران، نشر سفیر،
38. پندنامه سعدی، خط میرخانی، کتابفروشی رجبی، بیتا، (تاریخ کتابت: 1333ش)
39. پیام اهل دل: مقاله‌های برگزیده با موضوع اندیشه‌های معنوی، روحانی و اجتماعی سعدی، کاووس حسنلی، شیراز، هفت‌اورنگ،
40. تأملی در دیباچه گلستان، هاشم اعتماد سرابی، تهران، کوروش و پسران،
41. تجلی قرآن و حدیث در بوستان سعدی، لیلا مرندی، خوی، قراقوش،
42. تحفه روزگار در مقام و منزلت سعدی، کاووس حسنلی، تهران، ساده،
43. تحقیق درباره سعدی،هانری‌ماسه، ترجمه غلامحسین یوسفی و محمدحسین مهدوی اردبیلی، تهران، انتشارات توس،
44. تربیت در گلستان سعدی، محمد جابانی، مشهد، بینا،
45. تضمین غزلیات سعدی، محمد حسین کسرایی (کسری)، تهران، کسرایی،
46. تعلیم و تربیت از دیدگاه سعدی، محمدکریم آزادی، شیراز، راهگشا،
47. تعلیم و تربیت در نظر سعدی، محمد جناب‌زاده، چاپخانه سیروس،
48. تکوین غزل و نقش سعدی، محمود عبادیان، تهران، انتشارات هوش و ابتکار،
49. توضیح و مخمس بوستان سعدی، عبدالعظیم باستانی پاریزی، قم، نمایشگاه و نشر کتاب (برقعی)،
50. جان دارو: سیری در اندیش سعدی و حافظ، افسانه یغمایی، تهران، سروا،
51. جدال مدعیان با سعدی، حسن امداد، شیراز، نوید،
52. جرم‌شناسی در ادبیات: اندیشه‌های جرم‌شناختی در آثار سعدی و مولوی، عباس ایمانی، تهران، آرویج،
53. چهار سخنگوی وجدان ایران (فردوسی، مولوی، سعدی، حافظ)، محمدعلی اسلامی ندوشن، تهران، قطره،
54. چهار گفتار درباره ادب و دستور زبان‌فارسی، نورالله ایزدپرست، تهران، دانش،
55. حاکم حکیم (چشم‌اندازی از دیدگاه‌های حکومتی سعدی)، غلامرضا رحمدل، رشت، دانشگاه گیلان،
56. حدیث خوش سعدی: درباره زندگی و اندیشه سعدی، عبدالحسین زرین‌کوب، تهران، سخن،
57. حکایت‌های گلستان سعدی، محمد محمدی اشتهاردی، انتشارات نبوی،
58. حکمت سعدی، کیخسرو هخامنشی، تهران، امیرکبیر،
59. حیات سعدی، الطاف حسین حالی، ترجمه سید نصرالله سروش، بنگاه دانش،
60. خرده مینا (شرح حکایتهایی از گلستان سعدی)، بازنویسی هیمو حسامی، سنندج، کردستان،
61. خیابان گلستان: شرح گلستان سعدی، سراج‌الدین علی بن‌حسام‌الدین آرزو، اسلام آباد، مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان،
62. دامنی از گل، گزیده گلستان سعدی، انتخاب و توضیح غلامحسین یوسفی، تهران، انتشارات سخن،
63. در آرزوی خوبی و زیبایی، گزیده بوستان سعدی، انتخاب و توضیح غلامحسین یوسفی، تهران، انتشارات سخن،
64. در قلمرو سعدی، علی دشتی، تهران، امیرکبیر،
65. در مدرسه فرمانروای ملک سخن سعدی، محمود حکیمی، تهران، قلم،
66. در هوای گلستان: نقد و نظری بر گلستان و نسخه تفسیر و توضیح شده اخیر آن، هاشم اعتماد سرابی، بی‌جا: چاپخانه گوتنبرگ،
67. دستور زبان سعدی: الگوی گفتن و نوشتن فارسی درست و رسا، نورالله ایزدپرست، تهران، کتابخانه دانش،
68. ذکر جمیل سعدی، مجموعه مقالات و اشعار به مناسبت بزرگداشت هشتصدمین سالگرد تولد شیخ اجل سعدی علیه‌الرحمه، تهران، کمیسیون ملی یونسکو و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1364. (3 جلد)
69. رساله صاحبیه، از شیخ اجل سعدی شیرازی در نصیحت ارباب مملکت، به اهتمام مجتبی مینوی
70. زندگی و رنج‌های مصلحالدین سعدی، خسرو معتضد، تهران، شرکت توسعه کتابخانه‌های ایران،
71. زندگی‌نامه حافظ و سعدی، معصومه قنبرزاده، تبریز، ایران ویچ،
72. زندگی‌نامه سعدی، حمید هاشمی، معصومه تتماجی، تهران، فرهنگ و قلم،
73. سخن‌دانی و زیبایی غزلیات سعدی، زیر نظر محمد روایی، تهران، انتشارات ناهید،
74. سخن‌سرایی سعدی، سیمین مطهری‌راد، تهران، کشکول،
75. سرگذشت شیخ بزرگوار سعدی، محمدحسن شیخ جابری انصاری، اصفهان، بینا،
76. سرو قامت دوست: تأملی بر ترجیع‌بند سعدی، مهشید مشیری، تهران، آگاهان ایده،
77. سعدی آتش زبان: مقاله‌های برگزیده با موضوع توضیح واژه‌ها، عبارات و بیت‌های مشکل و نقد مقاله‌ها و کتابها، کاووس حسنلی، شیراز، هفت اورنگ،
78. سعدی بر مبنای نسخه‌های خطی پاکستان، احمد منزوی، مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان،
79. سعدی چه میگوید، احسان معتقد، چاپخانه شرکت مطبوعات،
80. سعدی در غزل، سعید حمیدیان، تهران، نشر قطره،
81. سعدی در کیش، جعفر حمیدی، تهران، بهشت اندیشه؛ کیش، اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی جزیره کیش،
82. سعدی در نگاه صاحب نظران، حسین ساجدی، تهران، امید فردا،
83. سعدی را بشناسید، علی‌نقلی بهروزی، کتابفروشی معرفت شیراز،
84. سعدی رب‌النوع بلاغت;، محمد شفیع صداقت، شیراز، نوید،
85. سعدی شیرازی (به مناسبت برگزاری کنگره بزرگداشت هشتصدمین سال تولد شیخ مصلحالدین سعدی شیرازی)، تهران، کمیسیون ملی یونسکو در ایران،
86. سعدی شیرازی، امیر اسماعیلی، تهران گوهرین،
87. سعدی نامه یا بوستان، تهیه متن انتقادی تحقیق و توضیح: رستم علی‌یف، انتشارات ابن‌سینا،
88. سعدی و خسرو، وزیرالحسن عابدی، نشر پیکیچز لمیتد، (لاهور پاکستان)، بیتا
89. سعدی و دیل کارنگی، عزت الله همایونفر، بی‌جا: بینا،
90. سعدی و روانشناسی نوین: ردیابی مکتبها و نظریههای روانشناسی: زیگموند فروید، کارل یونگ; سارتر و بودائیزم در آثار سعدی، جمال هاشمی، تهران، انتشار،
91. سعدی و فلسفه زندگی، دکتر حیدر رقابی، تهران، نشر جیران،
92. سعدی، ضیاء موحد، تهران، طرح نو،
93. سعدی، لیلا سید قاسم، تهران، کانون زبان ایران،
94. سعدی، لیلا میری، تهران، تیرگان،
95. سعدی، نراقی و هم نوایی در عشق و اخلاق، محمدعلی عابدیپور، قم، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی ائمه علیهم السلام،
96. سعدی‌شناسی، امیر اسماعیل آذر، تهران، نشر میترا، 1375. (2 جلد)
97. سعدی‌شناسی، به کوشش کوروش کمالی سروستانی، دفتر اول، شیراز، دانشنامه فارس،
98. سعدی‌شناسی، به کوشش کوروش کمالی سروستانی، دفتر دوم، شیراز، بنیاد فارس‌شناسی
99. سعدی‌شناسی، به کوشش کوروش کمالی سروستانی، دفتر سوم، شیراز، بنیاد فارس‌شناسی
100. سعدی‌شناسی، به کوشش کوروش کمالی سروستانی، دفتر چهارم، شیراز، مرکز سعدی شناسی،
101. سعدی‌شناسی، به کوشش کوروش کمالی سروستانی، دفتر پنجم، شیراز، مرکز سعدی شناسی،
102. سعدی‌شناسی، به کوشش کوروش کمالی سروستانی، دفتر ششم، شیراز، مرکز سعدی شناسی،
103. سعدی‌شناسی، به کوشش کوروش کمالی سروستانی، دفتر هفتم، شیراز، مرکز سعدی شناسی،
104. سعدی‌شناسی، به کوشش کوروش کمالی سروستانی، دفتر هشتم، شیراز، مرکز سعدی شناسی،
105. سعدی‌شناسی، محمدرضا امامی راد، تهران، قلم دانش،
106. سعدی‌نامه یا بوستان سعدی، به تصحیح و حاشیه‌نگاری محمدرضا جلالی نائینی و مقدمه محمد محیط طباطبایی، کتابفروشی اقبال،
107. سعدی‌نامه یا بوستان، با حواشی و تصحیح اسماعیل امیرخیزی، شرکت چاپ کتاب و کتاب‌فروشی‌های ادبیه و معرفت و سعدی،
108. سعدی‌نامه، (مجموعه مقالات بزرگداشت سعدی در سال 1316هجری شمسی به مناسبت هفتصدمین سال تصنیف گلستان و بوستان)، به اهتمام حبیب یغمایی، چاپ خودکار و ایران،
109. سعدی‌نامه، سروده محمدحسین تسبیحی، پاکستان، اسلامآباد، منزا پرنتنگ کارپوریشن،
110. سلسله موی دوست، کاووس حسنلی، شیراز، هفت اورنگ،
111. سه شاعر (سعدی ـ حافظ ـ نظامی)، محمدتقی جعفری تبریزی، تهران، مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری،
112. سیر شعر و ادب از دوران قبل از اسلام عرب تا پایان دوره عباسی و مقایسه افکار سعدی و متنبی و داوری میان دو شاعر نامی پارسی و تازی، امیر محمود انوار، تهران، انوار دانش،
113. سیمای سعدی، جعفر مؤید شیرازی، شیراز، دانشگاه شیراز،
114. سیم‌دل مسکین، صد و یک غزل از سعدی شیرازی، به اهتمام ستراک مانوکیان، رم، انتشارات مؤسسه فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در رم،
115. شرح بوستان، محمد خزائلی، تهران، انتشارات جاویدان،
116. شرح تصحیح مثلثات شیخ اجل سعدی، محمدجعفر واجد، انتشارات اداره کل فرهنگ و هنر فارس، بیتا
117. شرح سودی بر بوستان، ترجمه، تحشیه و تهیه متن انتقادی: اکبر بهروز، کتابفروشی حقیقت، مهر 1352. (2 جلد)
118. شرح سودی بر گلستان سعدی، محمد سودی، ترجمه حیدر خوش‌نیت، زین‌العابدین چاوشی و علی‌اکبر کاظمی، تبریز، انتشارات کتاب فروشی تهران،
119. شرح گلستان، محمد خزائلی، تهران انتشارات جاویدان، بهار
120. شعرهای عربی سعدی شیرازی، تصحیح انتقادی و ترجمه جعفر مؤید شیرازی، انتشارات دانشگاه شیراز،
121. شکوه سعدی در غزل، گزیده و شرح عبدالمحمد آیتی، تهران، هیرمند،
122. شناخت مفاهیم سازگار با توسعه در فرهنگ و ادب فارسی (سعدی)، حمید تنکابنی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی،
123. شناختی تازه از سعدی، همراه با متن مصحح و معرب اشعار عربی و ترجمه فارسی، جعفر م
124 بنیاد اندیشه اسلامی
125 هفته نامه فصل نو
126- دکتر خلیل خطیب رهبر، گلستان سعدی ، تهران، انتشارات صفی علیشاه،
127- عبدالستار نورعلیاف، آبای و ادبیات تاجیک، دوشنبه،انتشارات معریف،
128- عبدالستار نورعلیاف، روابط ادبیات تاجیک و قزاق در قرن 19 و 20 م، دوشنبه، انتشارات سروشان،
129- دیوان کامل شاه کریم قودای بردی، آلمانی، انتشارات جزوشی،
130- کلیمبتاف، تاریخ ادبیات دوران کهن، آلمانی، نشر آناتیلی،
131- کومیسبیاف، ریشه‌های عمیق، آلمانی، نشر علم،
132- مختار اوئضاف، سرچشمه‌های آبای‌شناسی، آلمانی، نشر مکتب،
133- مختار اوئضاف، اندیشه‌های سالهای مختلف، آلمانی، نشر مکتب،
134- مجله آبای، شماره 9، سال
135- غاریف الله اسیم، ستانا بالمیسی (وجوه عقل)، کتاب اول و دوم، آلماتی، نشر آناتیلی،
سعدی
شیخ مصلح الدین سعدی شیرازی یکی از بزرگترین شعرای ایران است که بعد از فردوسی آسمان زیبای ادبیات فارسی را با نور خود روشن ساخت و او نه تنها یکی از بزرگترین شعرای ایران بلکه یکی از بزرگترین سخنوران جهان می باشد . ولادت سعدی در سالهای اول سده هفتم هجری حدودا در سال 606 ه.ق در شهر شیراز میباشد
زندگی نامه
شیخ مصلح الدین سعدی شیرازی یکی از بزرگترین شعرای ایران است که بعد از فردوسی آسمان زیبای ادبیات فارسی را با نور خود روشن ساخت و او نه تنها یکی از بزرگترین شعرای ایران بلکه یکی از بزرگترین سخنوران جهان می باشد . ولادت سعدی در سالهای اول سده هفتم هجری حدودا در سال 606 ه.ق در شهر شیراز میباشد
خانواده اش از عالمان دین بودند و پدرش از کارکنان دربار اتابک بوده که سعدی نیز از همان دوران کودکی تحت تعلیم و تربیت پدرش قرار گرفت ولی در همان دوران کودکی پدرش را از دست داد و تحت تکفل جد مادری خود قرار گرفت .او مقدمات علوم شرعی و ادبی را در شیراز آموخت و سپس در دوران جوانی به بغداد رفت که این سفرآغاز سفرهای طولانی سعدی بود .او در بغداد در مدرسه نظامیه مشغول به تحصیل شد که در همین شهر بود که به محضر درس جمال الدین ابوالفرج عبدالرحمن محتسب رسید و از او به عنوان مربی و شیخ یاد می کند . پس از چند سال که او در بغداد به تحصیل مشغول بود شروع به سفرهای طولانی خود کرد که از حجاز گرفته تا روم و بارها با پای پیاده به حج رفت . سعدی سفرهای خود را تقریبا در سال 621 – 620 آغاز و حدود سال 655 با بازگشت به شیراز به اتمام رساند که البته درخصوص کشورهایی که شیخ به آنجا سفر کرده علاوه بر عراق ،شام ، حجاز که کاملا درست بوده ،هندوستان ،غزنین ، ترکستان و آذربایجان و بیت المقدس و یمن و آفریقای شمالی که ذکر کرده اند و اکثر این مطالب را از گفته های خود شیخ استنباط نموده اند ولیکن بنا بر نظر بسیاری از محققین به درستی آن نمی توان اطمینان کرد بخصوص اینکه بعضی از آن گفته ها با شواهد تاریخی و دلایل عقلی سازگار نیست . شیخ شیراز دوستی محکمی با دو برادر معروف به صاحب دیوان یعنی شمس الدین محمد و علاء الدین عطا ملک جوینی وزرای دانشمند مغول داشته و آن طور که از سخنان شیخ معلوم است او به تصوف و عرفان اعتقاد داشته و شاید در سلسله متصوفه داخل شده وهم چنین گفته اند که محلی که امروز مقبره او می باشد خانقاهش بوده است .نکته مهمی که باید ذکر شود شهرت بسیاری است که این شاعر بزرگ هم در حیات خود داشت و هم بعد از وفاتش که البته این نکته تازگی نداشته و در مورد شعرای دیگری نیز بوده است . اما آنچه که قابل توجه و ذکر است این است که معروفیت سعدی فقط مختص به ایران نبوده حتی در زمان خودش به مرزهای خارج ازا یرا ن مانند هندوستان ،آسیای صغیر نیز رسیده بود و خودش در چند جا به این شهرت اشاره داشته که این شهرت سعدی معلول چند خاصیت است اول اینکه او زبان شیوای خود را وقف مدح و احساسات عاشقانه نکرده ، دوم اینکه او شاعری جهانگرد بود و گرم و سرد روزگار را چشیده و تجارب خود را برای دیگران با زیبایی و شیرینی بیان کرده و هم چنین وی در سخنان خود چه از نظر نثر و چه نظم از امثال و حکایات دلپذیر استفاده نموده است و دیگر اینکه سعدی به شاعری شوخ طبع و بذله گو معروف است که خواننده را مجذوب می کند و همه اینها دست به دست هم داده و سبب شهرت او گردیده است .شیخ شیراز در دوران شاعری خود افراد معدودی را مدح کرده که بیشتر اتابکان سلغری و وزراء فارس و چند تن از رجال معروف زمانش می باشد و بزرگترین ممدوح سعدی از میان سلغریان اتابک مظفر الدین ابوبکر بن سعد بن زنگی است که سعدی در روزگار این پادشاه به شیراز بازگشته بود و ممدوح دیگر سعد بن ابوبکر می باشد که سعدی گلستان را در سال 656 ه. ق به او تقدیم می کند و دو مرثیه نیز در مرگ این شخص نیز سروده است و از میان ممدوحان ، سعدی شمس الدین محمد و برادرش علاءالدین عطا ملک جوینی را بیش از همه مورد ستایش قرار داده که مدایح او هیچ شباهت به ستایشهای دیگر شاعران ندارد چون نه تملق می گوید و نه مبالغه می کند . بلکه تمام گفتارش موعظه و اندرز است و متملقان را سرزنش می کند و ممدوحان خود را به دادرسی و مهربانی و دلجویی از فقرا و ضعفا و ترس از خدا و تهیه توشه آخرت و بدست آوردن نام نیک تشویق و ترغیب می کند .این شاعر بزرگ در زمانی دار فانی را وداع گفت که از خود شهرتی پایدار به جا نهاد . سال وفات او را بعضی 691 ه. ق ذکر کرده اند و گروهی معتقدند که او در سال 690 ه. ق وفات یافته که مقبره او در باغی که محل آن نزدیک به سرچشمه نهر رکن آباد شیراز است قرار دارد
ویژگی سخن سعدی
مهمترین ویژگی سخن سعدی چه در نثر و چه در نظم فصاحت و شیوایی و شیرینی کلام اوست و او توانست ازطرفی زبان ساده و فصیح استادان قبل را زنده کند و هم چنین خود را از قید تصنعات عجیب که درنیمه دوم قرن 6 و حتی در قرن 7 گریبانگیر شعر فارسی شده بود رهایی بخشد . از خصوصیات شگفت انگیز سعدی در سخن ،آن دلیری و شهامتی است که در حقیقت گویی استفاده کرده است . در دوران مغول و جباران دست نشانده که جز امارت و ریاست و هوسرانی چیزی در نظر نداشتند شیخ بزرگ حقایق را به صورت نظم و نثر بدون هیچگونه ترس و بی پرده آشکار بیان کرد و چنان فریاد کرد که در هیچ عصر و زمان کسی به این صراحت سخن نگفته و عجیب تر اینکه در همان هنگام تنها به صاحبان قدرت و حکومت نپرداخته بلکه از قاضی فاسد و صوفی دنیا دار و عبادت و ریاضتی که از روی صدق و صفا نبوده و نظر به خلق و مردم نداشته خودداری نکرده و به قول خود او در این روزگار دوبار عمر کرده و تجربه آموخته و اینک تجربه را به کار می برد و تمام اینها در سخنان شیرین و زیبای خود بیان می کند
معرفی آثار
آثار او به دو دسته منظوم و منثور تقسیم می شود که در آثار منثور او مشهورترین آنها که شاهکار سعدی نیز می باشد گلستان است . در آثار منظوم که باز معروفترین و مشهورترین آنها بوستان می باشد که این منظومه شعری در اخلاق و تربیت و وعظ و تحقیق سروده است و شامل 10 باب است که عبارتند از 1- عدل 2- احسان 3- عشق 4- تواضع 5- وفا 6- ذکر 7- تربیت 8- شکر 9ـتوبه 10 – مناجات و ختم کتاب ، که شاعر تاریخ تمام شدن کتاب را در سال 655 ه .ق بیان کرده است که این کتاب را شاعر قبل از بازگشت به شیراز سروده و آن را به عنوان یک ارمغانی به شهر خود آورده است و هم چنین این کتاب را به ابوبکر بن سعد بن زنگی تقدیم کرده است
2- مجموعه دوم ازآثار منظوم سعدی قصاید عربی است که کمتر از 700 بیت است که شامل : مدح ، نصیحت و یک قصیده مفصل در مرثیه المستعصم بالله است 3ـ مجموعه سوم شامل قصاید فارسی در موعظه و نصیحت و توحید و مدح پادشاهان و رجال معروف زمان خود می باشد
4- چهارمین آثار او مرثیه هایی است که شامل چند قصیده در مرگ مستعصم بالله و ابوبکر بن سعد بن زنگی و سعدبن ابوبکر و امیر فخرالدین ابوبکر است و یک ترجیع بند بسیار معروف در مرثیه اتابک سعد بن ابوبکر
5- معلمعات و مثلثات
6- ترجیعات 7- طیبات 8- بدایع 9- خواتیم10 ـ غزل قدیم11- صاحبیه که مجموعه ای است از بعضی قطعه های فارسی وعربی که غالبا در مدح شمس الدین صاحب دیوان جوینی است که معروف به صاحیبیه است 12- مجموعه ای از اشعار هزل و دو مثنوی انتقادی شیرین و چند غزل و رباعی است .13- رباعیات 14- مفردات ، و کلیات شیخ عنوانی است که به مجموعه آثار منظوم و منثور داده شده است که تمام این آثار را ابتدا خود شیخ جمع آوری و مرتب نمود ولی بعد از وفات شیخ شخصی به نام علی بن احمد بن ابی بکر بیستون این آثار را مرتب و تنظیم کرد . کتاب گلستان زیباترین کتاب نثر فارسی است و شاید بتوان گفت که در سراسر ادبیات جهانی بی نظیر است و دارای ویژگیهایی است که در هیچ کتاب دیگری نیست . نثری است آمیخته به شعر یعنی برای هر شعر و جمله و مطلبی که به نثر ادا شده یک یا چند شعر فارسی و گاهی عربی به عنوان شاهد آورده است . کتاب گلستان دارای 8 باب است که عبارتند از : 1ـ در سیریت پادشاهان 2ـ در اخلاق درویشان 3ـ در فضیلت قناعت 4ـ در فوائد خاموشی 5ـ در عشق و جوانی 6ـ در ضعف و پیری 7ـ در تاثیر تربیت 8ـ در آداب صحبت .آثار منثور دیگر او عبارت است از : 1ـ مجالس پنجگانه ،که شامل ذکر و مواعظ شیخ است . 2ـ رساله ای در پاسخ صاحب دیوان شمس الدین محمد جوینی و جوابهای شیخ است . 3ـ رساله ای در عقل و عشق که سعدی به آن پاسخ گفته است .4ـ نصیحه الملوک که نصایح الملوک هم گفته شده که رساله ای است در باب سیاست
گزیده ای از اشعار
بوستان
چنان قحط سالی شد اندر دمشق که یاران فراموش کردند عشق
چنان آسمان بر زمین شد بخیل که لب تر نکردند زرع و نخیل
نجوشید سرچشمه های قدیم نماند اب جز آب چشم یتیم
نبودی به جز آه بیوه زنی اگر بر شدی دودی از روزنی
چو درویش بی رنگ دیدم درخت قوی بازوان سست و درمانده سخت
نه در کوه سبزی نه در باغ شخ ملخ بوستان خورده مردم ملخ
درآن حال پیش آمدم دوستی ازو مانده بر استخوان پوستی
و گرچه بمکنت قوی حال بود خداوند جاه و زر و مال بود
بدو گفتم ای یار پاکیزه خوی چه درماندگی پیشت آمد بگوی
بغرید بر من که عقلت کجاست چو دانی و پرسی سوالت خطاست
نبینی که سختی بغایت رسید مشقت به حد نهایت رسید
نه باران همی آید از آسمان نه بر می رود دود فریاد خوان
بدو گفتم آخر ترا باک نیست کشد زهر جایی که تریاک نیست
گر از نیستی دیگری شد هلاک ترا هست ،بط راز طوفان چه باک
نگه کرد رنجیده درمن فقیه نگ کردن عالم اندر سفیه
که مردار چه بر ساحل است ای رفیق نیاساید و دوستانش غریق
من از بینوایی نیم روی زرد غم بینوایان رخم زرد کرد
نخواهد که بیند خردمند ،ریش نه بر عضو مردم نه بر عضو خویش
یکی اول از تندرستان منم که ریشی ببینم بلرزد تنم
منغص بود عیش آن تندرست که باشد به پهلوی بیمار سست
چو بینم که درویش مسکین نخورد بکام اندرم لقمه زهر ست و درد
یکی را به زندان درش دوستان کجا ماندش عیش در بوستان
غزلیات
ای ساربان آهسته رو کارام جانم میرود
وان دل که با خود داشتم با دلستانم می رود
من مانده ام مهجور از و بیچاره و رنجور ازو
پنهان نمی ماند که خون برآستانم میرود
محمل بدار ای ساروان تندی مکن با کاروان
کز عشق آن سرو روان گویی روانم میرود
او میرود دامن کشان من زهر تنهایی چشان
دیگر مپرس از من نشان کز دل نشانم میرود
برگشت یار سرکشم بگذاشت عیش ناخوشم
چون مجمری پر آتشم کز سر دخانم میرود
با آن همه بیداد او و ین عهد بی بنیاد او
درسینه دارم یاد او یا بر زبانم میرود
باز آی و بر چشمم نشین ای دلستان نازنین
که آشوب وفریاد از زمین برآسمانم می رود
شب تا سحر می نغنوم و اندرزکس می نشنوم
وین ره نه قاصد میروم کزکف عنانم می رود
گلستان
حکایات
پارسایی را دیدم برکنار دریا که زخم پلنگ داشت و به هیچ دارویی به نمی شد .مدتها درآن رنجور بود و شکر خدای عزوجل علی الدوام گفتی پرسیدندش که شکر چه می گویی ؟ گفت شکر آنکه به مصیبتی گرفتارم نه به معصیتی
گر مرا زار بکشتن دهد آن یار عزیز تا نگویی که در آن دم غم جانم باشد
گویم از بنده مسکین چه گنه صادر شد کو دل آزرده شد از من غم آنم باشد
حکایت
درویشی را ضرورتی پیش آمد گلیمی از خانه یاری بدزدید . حاکم فرمود که دستش بدر کنند صاحب گلیم شفاعت کرد که من او را بحل کردم . گفتا به شفاعت تو حد شرع فرو نگذارم . گفت آنچه فرمودی راست گفتی ولیکن هر که از مال وقف چیزی بدزد قطعش لازم نیاید و الفقیر لایملک هر چه درویشان راست وقف محتاجانست حاکم دست ازو برداشت و ملامت کردن گرفت که جهان بر تو تنگ
آمده بود که دزدی نکردی الا از خانه چنین یاری گفت ای خداوند نشنیده ای که گویند خانه دوستان بروب و در دشمنان مکوب
چون به سختی در بمانی تن به عجز اندر مده
دشمنان را پوست برکن دوستان را پوستین
پادشاهی پسری را به ادیبی داد و گفت این فرزند توست تربیتش هم چنان کن که یکی از فرزندان خویش ادیب خدمت کرد و متقبل شد وسالی چند برو سعی کرد و به جایی نرسید و پسران ادیب در فضل و بلاغت منتهی شدند . ملک دانشمند را مواخدت کرد و معاقبت فرمود که وعده خلاف کردی و وفا به جا نیاوردی گفت بر رای خداوند روی زمین پوشیده نماند که تربیت یکسانت و طباع مختلف
گرچه سیم و رز زسنگ آید همی در همه سنگی نباشد زرو سیم
بر همه عالم همی تابد سهیل جایی انبان می کند جایی ادیم
توانگر زاده ای را دیدم برسر گور پدر نشسته و با درویش بچه ای مناظره درپیوسته که صندوق تربت ما سنگین است و کتابه رنگین و فرش رخام انداخته و خشت پیروزه درو به کار برده به گور پدر چه ماند خشتی دو فراهم آورد ه و مشتی در خاک بر آن پاشیده
دروش پسر این را بشنید و گفت تا پدرت زیر آن سنگهای گران بر خود بجنبیده باشد پدر من به بهشت رسیده باشد
خر که کمتر نهند بر وی بار بی شک آسوده تر کند رفتار
مرد درویش که با رستم فاقه کشید
بدرمرگ همانا که سبک بار آید
وانکه در نعمت و آسایش و آسانی زیست
مردنش زین همه شک نیست که دشخوار آید
به همه حال اسیری که زبندی برهد
بهتر از حال امیری که گرفتار آید
دانشنامه سعدی
تدوین دانشنامه تخصصی پیرامون شاعران و نویسندگان بزرگ جهان در دنیای غرب سال‌هاست که در جهت شناختن و شناساندن شخصیت، تاریخ و آثار شاعران و نویسندگان بزرگ در حال تدوین است و شاعران بزرگی چون شکسپیر، گوته، دانته، شیلر، هومر و; دارای دانشنامه‌ها و فرهنگهای گوناگونی با رویکردهای مختلف تاریخی، فرهنگی، جغرافیایی، زبان‌شناسی، هنری، هرمنوتیک و تطبیقی هستند
تدوین دانشنامه تخصصی پیرامون شاعران و نویسندگان بزرگ جهان در دنیای غرب سال‌هاست که در جهت شناختن و شناساندن شخصیت، تاریخ و آثار شاعران و نویسندگان بزرگ در حال تدوین است و شاعران بزرگی چون شکسپیر، گوته، دانته، شیلر، هومر و; دارای دانشنامه‌ها و فرهنگهای گوناگونی با رویکردهای مختلف تاریخی، فرهنگی، جغرافیایی، زبان‌شناسی، هنری، هرمنوتیک و تطبیقی هستند. تنها یک پژوهش مختصر در سایت‌های اینترنتی مربوط به این بزرگان ما را با فهرست منابع متعدد روبه‌رو میکند، اما در مورد شاعران بزرگ زبان فارسی اگر چه پژوهشهای ارجمند تک‌نگاری، تطبیقی و نقادانه تدوین و چاپ و منتشر شده است، اما تاکنون هیچ یک از شاعران دارای دانشنامه مستقل و تخصصی نیستند
دانشنامه‌های تخصصی کتابهای مرجعی هستند که کلیه اطلاعات مورد نظر مربوط به یک موضوع را به خوانندگان ارایه میکنند و علاقه‌مندان را با کلیات مباحث مربوط به موضوع آشنا میکنند و متخصصان را به منابع اصلی تحقیق ره می‌نمایند. تدوین دانشنامه سعدی نیز از این دیدگاه میتواند گامی مؤثر در وادی سعدی‌پژوهی و سعدی‌شناسی باشد
پیشینه تحقیق و ضرورت تدوین دانشنامه سعدی
اگر چه تاکنون مقالات و کتابهای متعددی پیرامون زندگی و آثار سعدی، نگاشته شده و برخی مفاهیم موجود در کلیات سعدی مورد بحث و بررسی پژوهشگران و سعدی‌شناسان قرار گرفته و موجب شناخت هر چه بیشتر این شاعر گرانسنگ زبان و ادبیات فارسی گردیده، اما تاکنون هیچ یک از تحقیقات موردی به صورت مجموعه‌ای مدون و جامع پیرامون زندگی و آثار سعدی در قالب «دانشنامه سعدی» نگنجیده است. براساس فرهنگ سعدی پژوهی تألیف دکتر کاووس حسنلی از سال 1300 تا 1375، در مورد سعدی 576 مقاله و 100 عنوان کتاب (48 عنوان کلیات، گلستان، بوستان، غزلیات گزیدهها و 52 مورد کتاب پیرامون زندگی و آثار سعدی) منتشر شده است
با رجوع به کارنامه تنکمای سعدی پژوهی در ایران ضرورت پرداختن به سعدی و آثار او به نیکی هویدا می‌گردد: تعداد مقالات نگاشته شد موجود پیرامون سعدی از سال 1300 تاکنون از مرز 1000 مقاله در نمی‌گذرد و تعداد کتابهای منتشر شده نیز در همین فاصل زمانی بیش از 230 عنوان نیست. بنابراین تدوین دانشنامه تخصصی جهت ارایه کلی اطلاعات مورد نظر پیرامون سعدی به شکل بنیادین، علاوه بر آشنایی علاقه‌مندان با کلیات مباحث مربوط به موضوع، متخصصان را به منابع اصلی تحقیق ره می‌نماید
براساس انتشار مراجع اصلی پیرامون سعدی، شاید بتوان با کمی تسامح سعدی پژوهی را به 4 دوران به شرح زیر تقسیم‌بندی نمود
1) دوره تکوین (1320-1300)
فراهم آمدن زمینه چاپ کتاب در ایران، توجه به آثار سعدی جهت انتشار در سطح جامعه و نهادهای مدنی مدرن از جمله مدارس، برگزاری جشن هفتصدمین سال تألیف بوستان و گلستان و انتشار مجموعه مقالات ارزشمند استادان طراز اول ادبیات فارسی همچون: علامه‌قزوینی، عباس اقبال، ملک‌الشعراء بهار، علی‌اصغر حکمت، رضا زاده شفق، بدیع‌الزمان فروزانفر، رشید یاسمی به‌کوشش حبیب یغمایی در«سعدی‌نامه» و انتشار «گلستان» به تصحیح عبدالعظیم قریب و گلستان و بوستان به تصحیح محمد فروغی از ویژگی اصلی این دوره است
2) دوره تدوین (1350-1320)
در این دوره بیش از سی عنوان کتاب ویژه سعدی منتشر میشود که با توجه به تعداد عنوان کتابهای چاپی در آن دوران قابل توجه است.آثار این دوران نشان میدهد که علاوه بر رشد کمی تدوین کتابهای پیرامون سعدی از نظر کیفی نیز آثار ارزشمندی تألیف شده است که میتوان از جمله به انتشار کلیات سعدی به تصحیح محمدعلی فروغی اشاره نمود که از آن پس تاکنون مورد اقبال و مراجعه سعدی پژوهان قرار گرفته است و علیرغم وجود نسخه‌های پراکند تصحیح شده، همچنان این نسخه بیش از دیگر نسخه‌ها از اعتبار و اهمیت برخوردار است. به عبارتی دیگر پس از گذر قریب به هفتاد سال، نسخه‌ای از کلیات سعدی تصحیح نشده که مورد نظر اجماع سعدی پژوهان ایران باشد و هم چنان مرجع همگان، نسخ تصحیح شد محمدعلی فروغی است
همچنین تصحیح «گلستان» به‌وسیله دکتر محمدجواد مشکور، ترجمه «شرح سودی برگلستان»، تصحیح «گلستان و بوستان» توسط رستم علی‌یف، «گلستان سعدی» با مقابله با نسخ خطی و ده نسخه چاپی نورالله ایران‌پرست، متن کامل دیوان شیخ اجل توسط مظاهرمصفا، «متنبی و سعدی»، نوشته دکتر حسین علی محفوظ در«قلمرو سعدی» تألیف علی دشتی، «مکتب سعدی» کشاورز صدر و; از جمله آثار این دوران هستند
3) دوره تصحیح (1370-1350)
اگر چه دوره دوم یکی از پربارترین دوران تصحیح آثار سعدی است، اما در دوره سوم شیوه‌های تصحیح قیاسی و تطبیقی آثار سعدی، شکل علمی‌تری به خود گرفته و تعداد بیشتری را نیز در برمی‌گیرد که مهمترین آن تصحیح و انتشار گلستان و بوستان دکتر غلامحسین یوسفی است
همچنین در این دوره «شرح بوستان» دکتر محمد خزائلی، «بوستان سعدی» تصحیح نورالله ایران‌پرست، «شرح و تصحیح مثلثات شیخ اجل سعدی» از محمدجواد واجد شیرازی، «بوستان سعدی» به تصحیح محمدعلی ناصح و به کوشش دکتر خلیل خطیب رهبر، «غزلیات سعدی» تصحیح حبیب یغمایی، «گزیده و شرح قصاید سعدی» از دکتر جعفر شعار، «گزیده غزلیات سعدی» با شرح و توضیح دکتر حسن انوری و ; منتشر میشود
علاوه بر این در این دوره کتابهای ارزشمند «مقالاتی درباره زندگی و شعر سعدی» به کوشش دکتر منصور رستگار فسایی، «تحقیق درباره سعدی» از هانری ماسه با ترجمه دکتر غلامحسین یوسفی، «شناختی تازه از سعدی» از دکتر جعفر موید شیرازی و ; نیز منتشر شده است
4) دوره تکامل ( از سال 1370 تا کنون)
این دوران نیز به جهت وجود تحولاتی در مقول سعدی پژوهی در خور اهمیت است. ایجاد مرکز سعدی‌شناسی در شیراز، انتشار سالانه مقالات سعدی پژوهی از سال 1377 تاکنون، برگزاری سالان کنگره‌های یادروز سعدی از سال 1377 تاکنون، تدوین وانتشار نخستین فرهنگ‌ها پیرامون سعدی همچون: «فرهنگ سعدی پژوهی» اثر دکتر کاووس حسنلی در سال 1376، «فرهنگ واژه نمای غزلیات سعدی» اثر مهین‌دخت صدیقیان در سال 1378، «فرهنگ موضوعی غزل‌های سعدی» اثر مهشید مشیری در سال 1379، «فرهنگ بسامدی اوزان و بحور غزل‌های سعدی و حافظ» اثر مهشید مشیری در سال 1380 از جمله تحولات این دوره میباشد که شاید بتوان آن را دوران پیدایش فرهنگ نویسی سعدی نام نهاد. «دانشنامه سعدی» نیز در صورت تدوین در قالبی علمی و خلاقانه شاید بتواند تکمیل کننده این روند باشد
علاوه بر آنچه گفته شد، در این دوران کتابهای ارزشمندی چون: «از سعدی تا آراگون» دکتر جواد حدیدی، «سعدی» دکتر ضیاء موحد، «تکوین غزل و نقش سعدی» از دکتر محمود عبادیان، «سلسله موی دوست»، «سعدی آتش زبان»، «ورق درخت طوبی» از دکتر حسنلی، «هشت دفتر سعدی‌شناسی» و «عاشقانه‌های سعدی» و; نیز منتشر گردید
مدخل‌های دانشنامه سعدی
مدخل های دانشنامه سعدی از نظر صوری به چهار نوع : اصلی، فرعی، ارجاعی و مشروط تقسیم میشوند
1) مدخل های اصلی آنهایی هستند که ذیل آنها مقاله می‌آید
2) مدخل‌های فرعی آنهایی هستند که قسمتی از یک مقاله را به خود اختصاص می‌دهند
3) مدخل‌های ارجاعی آنهایی هستند که فقط ذکر شده و به مدخلی دیگر ارجاع میشوند
4) مدخل‌های مشروط آنهایی هستند که از نظر کلی قابل قبول هستند، اما احتمال میرود که درباره آنها نتوان مطلب کافی به دست آورد
بر این اساس پس از اظهار نظر محققان، پژوهشگران و سعدی‌شناسان پیرامون «دانشنامه سعدی» فهرست مدخل‌های دانشنامه تدوین خواهد شد و با همکاری و همیاری پژوهشگران و سعدی‌شناسان ایران و جهان مقالات آن تدوین و منتشر خواهد شد، اما برخی از موضوعهای کلی «دانشنامه سعدی» به ترتیب حروف الفبا عبارتند از
آرامگاه سعدی / احسان / اعلام تاریخی در کلیات / اعلام جغرافیایی در کلیات / بدایع / بوستان / پادشاهان / پند و اندرز / پیری / تربیت / ترجمه‌های آثار سعدی / ترجیع‌بند / ترکیب‌بند / تسامح و تساهل / تعلیم و تربیت / تواضع / توبه / توحید / جانوران / جوانی / جهان‌بینی سعدی / چشمه سعدی / حدیث / حکمت / خاموشی / خانواده / خانه سعدی / خواتیم / درویشان / رباعیات / رضا / زبان سعدی / سبک‌شناسی سعدی / سعدی / سعدی در تذکره‌ها / سعدی در جهان / سعدی شناسان / سعدی و شاعران / سفرهای سعدی / سوگند و قسم / شخصیت‌های خیالی و یا تیپ‌های کلی در کلیات / شکر بر عاقبت / صحبت / ضرب‌المثل‌ها / طبیعت / طنز / طیبات / عدالت / عدل / عرفان و تصوف / عشق / عشق / عقل / علم و دانش / غزلیات / فولکلور / قرآن / قصاید / قطعات / قناعت / کتاب‌‌شناسی سعدی / کلیات سعدی / گلستان / مثلثات / مثنویات / مجالس / مجسمه سعدی / مدایح / مدین فاضله / مذهب سعدی / مراثی / معشوق / مفردات / ملحقات / ممدوحین / مناجات / مواعظ / نسخ تصحیح شده / نسخ خطی کلیات، بوستان و گلستان / هزلیات و ;
آثار سعدى
آثار سعدى به دو دسته منظوم و منثور تقسیم مى‌شود. درباره آثار منثور او بعد از این و در جاى خود بحث خواهد شد. در رأس اثرهاى منظوم سعدى یکى از شاهکارهاى بلامنازع شعر فارسى قرار درارد که در نسخه‌هاى کهن کلیات ”سعدى‌نامه“ نامیده شده ولى بعدها به ”بوستان“ شهرت یافته است. این منظومه که تاریخ شروعش معلوم نیست در سال 655 هجرى به اتمام رسید و در موضوع اخلاق و تربیت و وعظ و تحقیق است و ده باب دارد به‌نام‌های: عدل، احساس، عشق، تواضع، رضا، ذکر، تربیت، شکر، توبه، مناجات و ختم کتاب. بخش دوم از اثرهاى منظوم سعدى قصیده‌هاى عربى او است که اندکى کمتر از هفتصد بیت مشتمل بر معانى غنائى و مدح و نصیحت و یک قصیده در مرثیه المستعصم‌بالله است. بخش سوم قصیده‌هاى فارسى در موعظه و نصیحت و توحید و مدح شاهان و بزرگان است. بخش چهارم مرثیه‌هاى شاعر است مشتمل بر چند قصیده در مرثیه المستعصم و ابوبکربن سعدبن زنگى و سعدبن ابوبکر و امیر فخرالدین ابى‌بکر و عزالدین احمدبن یوسف و یک ترجیع‌بند مؤثر در مرثیه اتابک سعدبن ابى‌بکر. بخش پنجم غزل‌هاى سعدى شامل ملمعات، مثلثات، ترجیعات، طیبات، بدایع، خواتیم و غزل قدیم. بخش ششم صاحبیه که ذکر آن گذشت. بخش هفتم خبیثات و آن مجموعه‌اى است از شعرهاى هزل و دو مثنوى انتقادى شیرین و چند غزل و قطعه و رباعى که همه آنها رکیک نیست بلکه بعضى فقط متضمن مطایبه‌هاى مطبوع منظوم است
نخستین جامع اثرهاى سعدى را، بعد از خود او، نمى‌شناسیم اما مسلم است که شیخ اثرهاى خود را شخصاً جمع‌آورى و منظم مى‌کرد. مشهورترین جامع کلیات آثار سعدى على‌بن احمدبن ابى‌بکر بیستون است که تنظیم غزل‌ها بر مبناى حرف‌هاى آخر بیت‌ها و ترتیب فهرست کلیات از او است اما از مقدمه بیستون برمى‌آید که پیش از آنکه او به تنظیم جدیدى از آثار شیخ مبادرت کند جامعى دیگر این کار را کرده بوده است
آرامگاه سعدى