پروژه تحقیق در مورد ایران در یک نگاه تحت pdf دارای 30 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد پروژه تحقیق در مورد ایران در یک نگاه تحت pdf کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی پروژه تحقیق در مورد ایران در یک نگاه تحت pdf ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن پروژه تحقیق در مورد ایران در یک نگاه تحت pdf :
ایران در یک نگاه
موقعیت و طبیعت
کشور جمهوری اسلامی ایران سرزمین پهناوری است که 1648000 کیلومتر مربع مساحت دارد و در جنوب غربی آسیا، میان کشورهای ترکمنستان ، آذربایجان و ارمنستان در شمال ؛ افغانستان و پاکستان در شرق ؛ و ترکیه و عراق در غرب قرار گرفته است . سراسر مرزهای جنوبی ایران را کرانه‌های خلیج فارس و دریای عمان فراگرفته است . مجموع مرزهای خشکی ایران 51700 کیلومتر ، و مجموع مرزهای آبی آن ، در شمال و جنوب 2510 کیلومتر است
ایران در قلب خاورمیانه قرار گرفته است و چون پلی دریای مازندران ، یعنی زیباترین دریاچه جهان را به خلیج فارس وصل می‌نماید و همچنین مانند چهارراهی بر سر راه شرق و غرب ، پیوندگاه تجلیات فرهنگی ، معنوی و سیاسی جهان شرق و غرب است
چشمه‌سارهای زلال ، انارستان‌ها ، باغ‌های پسته ، ردیف درختان تبریزی ، کوچ کاروان عشایر در فصل‌های گوناگون شب‌های پرستاره ، صخره‌ها ، کوهها ، پستی‌بلندی‌های پایان ناپذیر، آتشفشان‌های خاموش و پوشیده از برف ، جنگل‌های انبوه رشته کوههای البرز و کرانه‌های دریای مازندران از جمله چشم‌اندازهای دیدنی و فراموش ناشدنی طبیعت ایران‌اند که خاطره‌های ماندگار در اذهان جهانگردان به جا می‌گذارند
چهره دشت و هامون ایران در خلال سال مختلف و متغیر است ؛ زمانی پر از شن و سنگ، گاه پر از سیلاب و زمانی پوشیده از برف و گل و لای یا سرشار از گل و گیاه و سبزه است
هنرمندان ایرانی در طرح‌های انواع آثار هنری خود غالباً طبیعت را به عنوان نماد و نشانه‌ای از زیبایی هستی ترسیم کرده‌اند . ایرانیان آب را همیشه ارجمند داشته و نشانه آبادانی شناخته‌اند . در چمن‌زارها، باغ و بوستان‌ها ، خانه‌ها و در مسجدها و مکان‌های مقدس به طور همیشگی آب جریان دارد و درختان بسیار به ویژه درختان سرو ، کاج ، نارنج ، انار و انگور و غیره را آبیاری می‌کند
طبیعت جادویی و پهناور ایران یکی از عامل‌های بسیار ارزشمند صنعت جهانگردی است . از میلیون‌ها هکتار مساحت خشکی ایران ، 19 میلیون هکتار باغ و کشت‌زار ؛ 10 میلیون هکتار جلگه و مرتع ؛ 19 میلیون هکتار جنگل ،و باقی مانده آن شامل زمین‌های بایر ، صحرا و کوه است
از خصوصیات مهم این سرزمین پهناور که از نظر جهانگردی بسیار با اهمیت است وجود رشته کوههای سر به آسمان کشیده ، جلگه‌ها و دشت‌های هموار، ناحیه‌های کویری ، رودخانه‌ها و در یاچه‌های گوناگون است که موجب شده است در هر زمان از سال ، در گوشه‌های مختلف آن ، یکی از چهار فصل را بتوان دید ، به طوری که در زمستان در ناحیه‌های جنوبی می‌توان از دریای خوب و آرام برای ورزش‌های آبی هم چون شنا و اسکی روی آب استفاده کرد و در همان زمان در کوهستانهای شمال و غرب کشور به ورزش‌های زمستانی مانند اسکی پرداخت و هم زمان در شهرهای بسیاری در کرانه‌های دریای مازندران ، از هوای دلپذیر بهاری استفاده کرد
کرانه‌های دریای مازندران به صورت باریکه‌ای بسیار زیبا در میان دریای مازندران و رشته کوههای زیبا و جنگلی البرز قرار گرفته‌اند
کرانه‌های خلیج فارسی که بخشی از آن از صخره‌های کوهستانی و بخشهای دیگر آن از کناره‌های شنی و باتلاقی تشکیل شده که به یک نواختی کرانه‌های شمالی نیستند
استانهای جنوبی ایران به ویژه خوزستان که بخشی از جلگه پهناور میان‌رودان(بین‌النهرین) را تشکیل می‌دهد، بسیار هموار و مسطح‌اند و در ارتفاع اندکی از سطح دریا قرار گرفته‌اند. چنانکه اگر یک جهانگرد در میان کوهستانهای شمالی یا غربی ایران به گردش بپردازد ، در زیر پای خود شهرک‌ها ، روستاها ، باغ‌ها و چمن‌زارهای بسیار زیبایی را خواهد یافت که شگفتی او را برخواهند انگیخت
ارتفاع بسیار فلات ایران از سطح دریا و قرارگرفتن بیشتر استانهای کشور در ارتفاع بیش از 1000 متر ، یکی دیگر از ویژگی‌های مهم سرزمین ایران است
رشته‌کوههای عظیم و بلند البرز از سوی شمال ، کوههای زاگرس از سوی غرب و رشته‌کوههایی که از از خراسان تا بلوچستان کشیده شده‌اند، از سوی شرق سرزمین ایران را محصور نموده‌اند. مهمترین قله‌های ایران عبارتند از : دماوند در شمال شرقی تهران با ارتفاع 5671 متر ؛سبلان در غرب اردبیل با ارتفاع 4880 متر ؛ سهند در جنوب تبریز با ارتفاع 4707 متر ؛ تخت سلیمان در مرکز مازندران با ارتفاع 4820 متر ؛ زردکوه در بختیاری با ارتفاع 4550 متر ؛ دنا در شمال یاسوج با ارتفاع 4309 متر ؛ تفتان در جنوب زاهدان با ارتفاع 3941 متر و ده‌ها قله دیگر که در سرتاسر ایران پراکنده‌اند
پیچیدگی و گوناگونی سازندهای آهکی، غارهای فراوانی در استانهای مختلف ، به ویژه در آذربایجان ، کردستان و همدان به وجود آورده است که مورد توجه جهانگردان بی‌شماری هستند که برای بازدید از غارهای مزبور به ایران سفر می‌کنند. چشم‌اندازهای درون این غارها از جاذبه‌های مهم جهانگردی برخوردارند و پیوسته مورد بازدید جهانگردان خارجی و داخلی قرار می‌گیرند
کوههای ایران به چین‌خوردگی‌های دوران سوم زمین شناسی تعلق دارند، و برخی از آنها با منشاء آتشفشانی موجبات پیدایش چشمه‌های آب گرم و معدنی را فراهم آورده‌اند . کوهستانهای ایران شرایط بسیار مطلوبی برای ورزش‌های زمستانی و کوهستانی پدید آورده‌اند. کویرهای معروف ایران ؛ از جمله دشت لوت و دشت کویر در وسعتی بیش از 360 هزار کیلومتر مربع گسترده شده‌اند و هنوز هم از ناحیه‌های ناشناخته و جالب توجه به شمار می‌روند
ایران با بیش از 500 چشمه معدنی و آب گرم شناخته شده که آب تمامی آنها برای تأمین آب آشامیدنی و استفاده‌های درمانی و بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرد، یکی از مهمترین منابع درآمد جهانگردی را در اختیار دارد . بیشتر این جشمه‌ها در رشته کوههای البرز ، آذربایجان و زاگرس قرار گرفته‌اند و تعدادی از آنها نیز در نزدیکی اصفهان ، مشهد و بندرعباس واقع شده‌اند . چشمه‌های آب معدنی سرعین اردبیل ، چشمه‌های آب گرم لاریجان در دامنه‌های البرز و همچنین چشمه‌های آب معدنی محلات ، که از نظر توسعه جهانگردی اقدامات قابل توجهی در آنها صورت گرفته است در تابستانها هزاران نفر را برای درمان و تفریح به سوی خود جلب می‌کنند
در کناره‌های جنوبی دریای مازندران ، منطقه‌ای وسیع و سرسبز با دامنه‌های پوشیده از جنگل وجود دارد ارتفاع این کناره‌ها از سطح دریاهای آزاد جهان 28 متر است . کرانه‌های دریای مازندران با سواحل ماسه‌ای و مناظر دل‌انگیز از زیباترین کانونهای سیاحتی و جهانگردی ایران به شمار می‌روند. کرانه‌ها و جزیره‌های جنوب ایران نیز به ویژه در فصل‌های سرد از جذابیت طبیعی و جهانگردی قابل توجهی برخوردارند . دامنه‌های رشته کوههای البرز ، زاگرس و انشعابات آن در خراسان و آذربایجان و همچنین منشأ رودخانه‌های ایران ، مظهر چشمه‌سارها و نیز منبع پیدایش دریاچه‌ها و تالاب‌هایی هستند که هر یک با چشم‌اندازهای زیبا و جذاب خود ارزش‌های جهانگردی در خور توجهی را به نمایش می‌گذارند
آب و هوا
فلات ایران آب و هوایی نسبتاً خشک دارد . ایران در کمربند آب و هوایی خشک جهان قرار گرفته است و رشته کوههای البرز و زاگرس از رسیدن جریان‌های هوایی مرطوب دریای مازندران(خزری) و مدیترانه‌ای به داخل آن جلوگیری می‌کنند. سرزمین ایران به دلیل گسترده شدن بین25 و 40 درجه عرض جغرافیایی و همچنین به دلیل وجود ارتفاعات، از تنوع آب وهوایی شایان توجهی برخوردار است . میانگین دمای سالانه، از شمال غرب به جنوب شرق کشور افزایش می‌یابد و از حدود 10 درجه سانتی گراد در آذربایجان ، به 25 تا 30 درجه سانتی گراد در جنوب و جنوب شرقی می‌رسد
کرانه‌های شمالی و جنوبی ایران در فصل‌های مختلف ،آب و هوایی متفاوت با آب و هوای ناحیه‌های مرکزی و کوهستانی دارند . میانگین دمای بندرعباس در جنوب ایران در دیماه(ژانویه) به 5/18 درجه سانتی گراد می‌رسد میزان تفاوت بارش سالانه نیز در ناحیه‌های مختلف کشور بسیار زیاد است و از 2000 میلی متر در گیلان تا کمتر از 100 میلی متر در نواحی مرکزی در نوسان است میانگین سالانه بارش در ایران در حدود 275 میلی‌متر است
سرزمین ایران از تنوع آب و هوایی چشمگیری برخوردار است تنوع آب و هوا میان مناطق کشور با تغییراتی که در فصل‌های مختلف ایجاد میشود افزایش می‌یابد
چنانچه در چند ناحیه مختلف از یک منطقه ، می‌توان تابستان گرم و زمستان سرد را هم‌‌زمان دید بنابراین ، آب و هوای ایران را فصل به فصل باید مورد بررسی قرار داد
در ماههای دی و بهمن ،در ایران سه منطقه آب و هوایی وجود دارد . کرانه‌های دریای مازندران با آب و هوای ملایم و نسبتاً سرد، بخشهای مرکزی با آب و هوای زمستانی ؛ بخشهای جنوبی با آب و هوایی معتدل و مطبوع ، چهره می‌نمایند . در فصل بهار به ویژه در اردیبهشت به طور کلی سراسر ایران از آب و هوای مطبوع و دلنشینی برخوردار است و فقط بخشهای جنوبی ایران به طور ناگهانی گرم می‌شوند در تابستان وضعیت آب و هوایی کشور پیچیده میشود . هوای کرانه‌های دریای مازندران به علت رطوبت زیاد دگرگون می‌گردد و در روزها گرم و در شب‌ها نسبتاً خنک است . کرانه‌های جنوبی ایران با روزهای بسیار گرم و شب‌های نسبتاً گرم و رطوبت بسیار همراه است
شهرهای شیراز ، اصفهان ، مشهد ، تهران و تبریز که از کانونهای اصلی جهانگردی ایران به شمار می‌آیند ، آب و هوای مختلف دارند شیراز با داشتن چهار ماه گرما در رتبه اول و تبریز با داشتن یک ماه گرما در رتبه آخر قرار دارد. استانهای آذربایجان ، کردستان ، همدان و خراسان به عنوان استانهای خنک در فصل تابستان شهرت دارند
به طور خلاصه سراسر شمال کشور به ویژه منطقه‌های ییلاقی دامنه‌های البرز مانند دره نوز ، کجور ، کلاردشت و کتالم و همچنین آذربایجان ، خراسان و منطقه‌های مرکزی کوههای زاگرس – میان تویسرکان و گلپایگان – برای گذراندن تعطیلات گردشگران داخلی و همچنین جهانگردانی که به ایران سفر می‌کنند در فصل تابستان نقاط مناسبی به نظر می‌رسند . منطقه‌های جنوبی ایران با توجه به نواحی مختلف آن ، از پنج تا شش ماه ، به ویژه در طول زمستان می‌توانند مورد استفاده جهانگردان داخلی و خارجی قرار گیرند
جهانگردانی که در فصل زمستان به کرانه‌های جنوبی ایران سفر می‌کنند با آب و هوای مطبوعی رو به رو می‌شوند ، در حالی که در همان زمان در فارس و اصفهان ، برف و سرما چهره شهرها را دگرگون کرده است در فصل تابستان هوای بیشتر منطقه‌های ایران گرم اما قابل تحمل است . بهار و پاییز ، به ویژه تعطیلات نوروزی ، برای جهانگردان و گردشگران داخلی زمان بسیار مناسب برای سیر و سیاحت به شمار می‌رود
تاریخ
فلات ایران از قدیمی‌ترین کانونهای تمدنی دوران باستان در آسیا است . و از این نظر در دانش باستان شناسی ، جایگاه مهمی دارد . تاریخ اسکان در فلات ایران از دوره نوسنگی تا مهاجرت آریاها چندان روشن نیست ، اما شواهد روشنی در دست است که سرزمین ایران از دیرباز مسکون بوده است کانونهای قدیمی سکونت در کنار چشمه‌ها و رودخانه‌ها یا به طور کلی در مجاورت کوههای زاگرس و البرز، به وجود آمده‌اند مهمترین این کانونهای باستانی عبارت‌اند از : تپه سیلک کاشان ، تپه حصار دامغان ، ترنگ تپه گرگان ، تپه حسنلو در آذربایجان ، تپه مارلیک در رودبار، همچنین شوش در خوزستان در کاوشهای باستان شناسی در این کانونهای تمدنی ، آثاری به دست آمده‌اند که قدمت برخی از آنها به هزاره پنجم پیش از میلاد می‌رسد
جمعیت و ترکیب قومی
براساس آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1375 ، جمعیت ایران اندکی بیش از 60 میلیون نفر است . از این تعداد نزدیک به 37 میلیون نفر شهرنشین و در حدود 23 میلیون نفر روستانشین و معدودی عشایر هستند . بخش عمده جمعیت شهرنشین در شهرهای بزرگی مانند تهران ، مشهد ، اصفهان ، تبریز ، شیراز ، قم ، اهواز ، رشت، ارومیه و کرمانشاه زندگی می‌کنند.
بیش از نیمی از جمعیت کشور را جمعیت فعال تشکیل می‌دهد و در حدود 5/39 درصد کل جمعیت ایران زیر 14 سال سن دارد . بدین ترتیب جمعیت ایران از نظر ترکیب سنی از جمله جوان‌ترین جمعیتها در میان کشورهای دنیاست به همین خاطر جامعه ایران برخورداراز شور و نشاط جوانی است از نظر اشتغال ، توزیع سنی جمعیت شاغل 10 ساله و بالاتر در بخشهای مختلف اقتصادی ، 04/32 درصد در بخش کشاورزی 5/44 درصد در بخش خدمات 70/30 درصد در بخش صنعت مشغول به کارند. تعداد شاغلان کل کشور در حدود 5/14 میلیون نفر گزارش شده است .
از کل جمعیت بالاتر از 6 سال 51/79 در صد باسواد هستند . نسبت باسوادی در نقاط شهری 88/69 درصد و در نقاط روستایی 37/91 درصد افراد لازم التعلیم (6-14ساله) میباشد. این نسبت در میان مردان 66/84 درصد و در میان زنان 21/74 درصد است . همین نسبت در نقاط شهری برای مردان و زنان به ترتیب 56/89 درصد و 70/81 درصد و در نقاط روستایی 74/76 درصد و 41/62 درصد گزارش شده است .
جهانگردان به ویژه جهانگردان حرفه‌ای علاقه بسیاری به بازدید از کوچ ایل‌ها و عشیره‌ها نشان می‌دهند . این علاقه‌مندی دلایل متعددی دارد ؛ از جمله این که ایل‌ها و عشیره‌ها ، فرهنگ و سنت‌های قدیمی و آداب و رسوم باستانی را پاسداری می‌کنند و در میان خود زنده نگاه می‌دارند . به طور کلی ، آداب و رسوم و روش زندگانی کوچ نشینان ایران چندان تقاوتی با زندگانی گذشتگان باستانی ما ندارد از این رو بازدید از ایل‌ها و عشیره‌های ایران و شناخت زندگی آنها توسط جهانگردان به آنان کمک می‌کند تا با گوشه‌هایی از فرهنگ و
زندگانی ایرانیان باستان آشنا شوند.ایران بر سر راه آسیای مرکزی و ترکیه و کشورهای غربی قرار گرفته است و گروه‌های قومی متنوعی در آن زندگی می‌کنند که از آن جمله می‌توان فارس‌ها، کردها، لُرها، بلوچ‌ها، بختیاری‌ها، تُرک‌های آذری ، تالش‌ها، ترکمن‌ها، قشقایی‌ها و عرب‌ها نام برد . اقلیت‌های قومی و گروه‌های نژادی کوچک‌تری نیز در ایران زندگی می‌کنند : ترکمن‌ها که در ترکمن صحرا و شمال خراسان زندگی می‌کنند و از نظر چهره ، زبان و فرهنگ با قوم‌های دیگر ایرانی تفاوت دارند . در نواحی مرکزی ایران ،ایل قشقایی که تبار ترکی دارد ، زندگی می‌کنند . قوم‌های عرب بیشتر در خوزستان و به صورت پراکنده در کرانه‌های خلیج فارس زندگی می‌کنند . ترکیب قومی جامعه امروزی ایران در نتیجه گسترش ارتباطات و آمیزش فزاینده مردم با یکدیگر به مقدار زیادی دگرگون شده و فضای اجتماعی نسبتاً یکسانی پدید آمده است که در اثر آن ، اقوام ایرانی پیکره واحدی را به وجود آورده‌اند
گروه‌های رنگین پوست که به طور پراکنده در استانهای جنوبی ایران دیده می‌شوند از بقایای مناسبات تجارت برده با زنگبار هستند . اقلیت‌های هندی مقیم جنوب ایران نیز بازمانده بازرگانان هندی ساکن ایران در زمان‌های گذشته هستند
دین و فرهنگ
دین رسمی ایران بر اساس اصل 12 قانون اساسی ، اسلام و مذهب شیعه اثنی عشری است . حدود 99/65 درصد مردم مسلمان هستند پیروان مذهب‌های اسلامی حنفی ، مالکی ، شافعی ، حنبلی و زیدی در ایران از احترام و آزادی کامل برخوردارند
در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ، دین‌های زرتشتی ، مسیحی و کلیمی به
رسمیت شناخته شده‌اند و پیروان آنها می‌توانند مانند مسلمانان با حقوق یکسان در زندگی سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی کشور شرکت کنند. اقلیت‌های دینی زرتشتی ،ارمنی ، کلیمی و آشوری و کلدانی در مجلس شورای اسلامی نمایندگان مستقل دارند . غنای فرهنگی ایران در عرصه‌های مختلف از جمله انواع هنرهای شرقی ، ادبیات و عرفان آوازه‌ای جهانی دارد . اسطوره‌ها، افسانه‌ها ، حکمت و فلسفه ، شعر ، موسیقی ، ادبیات عامه ، صنعت‌های دستی ، معماری و هنرهای تزئینی ایران ، بخش شایان توجهی از گنجینه‌های اندیشه ، هنر و فرهنگ بشری را تشکیل داده‌اند
تقسیمات اداری و سیاسی
براساس آخرین تقسیمات کشوری ، کشور ایران به 28 استان و 252 شهرستان و 680 بخش تقیسم میشود . هر استان با تقسیمات تابعه زیر نظر استاندار؛ هر شهرستان به وسیله فرماندار و هر بخش توسط بخشدار اداره میشود
بزرگترین استان ایران با مساحت 313 هزار کیلومتر مربع ، استان خراسان و کوچک‌ترین آنها ، هر یک با مساحت کمتر از 15 هزار کیلومتر مربع ، استانهای گیلان ، چهارمحال و بختیاری ، کهکیلویه و بویراحمد ،گرگان ، قزوین و قم هستند
خراسان:
آب و هوای خراسان:
اگر به نواحی مختلف استان سفر کنیم با چشم اندازهای متفاوتی که نشان دهنده ی تنوع آب و هوایی در سطح استان است مواجه می شویم . استان خراسان رضوی از مناطق خشک و نیمه خشک کشور به شمار می رود اما تحت تأثیر عوامل جغرافیایی مختلف از تنوع اقلیمی برخوردار است . نواحی مرتفع زمستان های سرد و تابستان های معتدل و نواحی کم ارتفاع زمستانهای نسبتا سرد و تابستان های گرم و خشک دارند . عوامل مؤثر در تنوع اقلیمی استان خراسان رضوی عبارتند از عرض جغرافیایی یا تفاوت زاویه ی تابش خورشید در نقاط مختلف استان ، اختلاف ارتفاع میان بلندترین و پست ترین نقاط استان که به بیش از 3000 متر می رسد و توده های هوایی متفاوت که سبب تغییرات عمده ی آب و هوایی می شوند . در آسمان استان خراسان رضوی چندین توده هوایی متفاوت شکل می گیرد که توده های هوای سرد قطبی ، توده هوای مرطوب غربی و توده هوای گرم و خشک از آن جمله اند . علاوه بر توده های هوا ، بادهای 120 روزه نیز که در بعضی نواحی با گرد و غبار همراه اند بر تغییرات جوی مناطقی از استان تأثیر می گذارند و باعث افزایش دما و خشکی هوا می گردند .
همچنین عوامل دیگری مانند جهت و امتداد کوهها ، وجود بیابان و دوری از دریا بر آب و هوای استان مؤثرند .
استان خراسان رضوی
مرکز
مشهد
شهرستان‌ها
بردسکن | بجستان | تایباد |تحت جلگه | تربت جام | تربت حیدریه | چناران | جغتای | جوین | خلیل‌آباد | خواف | درگز | رشتخوار | زاوه | سبزوار | سرخس | فریمان | قوچان | طرقبه و شاندیز | کاشمر | کلات | گناباد | مشهد | مه‌ولات | نیشابور
شهرها
انابد | باجگیران | باخَرْز | بایگ | بجستان | بردسکن | بیدخت | تایباد | تربت جام | تربت حیدریه | جغتای | چاپشلو | چکنه | چناران | خرو | خلیل‌آباد | خواف | داورزن | دررود | دَرگَز | دولت‌آباد | رباط سنگ | رشتخوار | رضویه | رودآب | ریوش | سبزوار | سرخس | سلطان‌آباد | سنگان | شاندیز | ششتمد | صالح‌آباد | طُرقَبه | عشق‌آباد | فرهادگرد | فریمان | فیروزه | فیض‌آباد | قاسم‌آباد | قدمگاه | قلندرآباد | قوچان | کاخک | کاریز | کاشمر | کَدکَن | کلات | کندر | گل‌بهار | گناباد | لطف‌آباد | مشهد | مشهد ریزه | ملک‌آباد | نَشتیفان | نصرآباد | نقاب | نوخندان | نیشابور | نیل‌شهر
نقاط دیدنی
آبشار اخلمد | آبشار رودمعجن | آتشکده آذربرزین‌مهر | آرامگاه بیهقی | آرامگاه عطار نیشابوری | آرامگاه عمر خیام | آرامگاه فردوسی | آرامگاه کمال‌الملک | آرامگاه نادرشاه | آستان قدس رضوی | بارگاه امام رضا | مزار شیخ احمد جامی | برج نادری | بند نادری | دهکده چوبین نیشابور | غار آتشگاه | غار مغان | قلعه گوش‌لاغر | کاروانسرای ریوند | کوهسنگی | مسجد گوهرشاد | موزه قوچان | آرامگاه لقمان | رباط شرف | دریاچه بزنگان | موزه نیشابور | میل اخنگان
منابع آب :
به دلیل موقعیت جغرافیایی و نوع اقلیم در خراسان رضوی ، در این استان آب از اهمیت ویژه ای برخوردار است . منابع آب در استان خراسان رضوی به دو بخش آب های سطحی و آب های زیر زمینی تقسیم می گردد .
آب های سطحی :
در این استان رودهای پر آب نظیر آن چه در شمال و غرب کشور دیده می شود وجود ندارد و به دلیل کمبود ریزش های جوی اغلب رودها فصلی هستند . بیشتر رودهای دائمی در استان خراسان از کوه های شمالی و شمال غربی سرچشمه می گیرند . رودهای مهم خراسان رضوی عبارتند از : « رود اترک » که مهمترین رود در شمال غربی استان است و از روستای عمارت قوچان سرچشمه می گیرد و پس از عبور از خراسان شمالی وارد دشت گرگان شده و سرانجام به دریای خزر می ریزد .
« کشف رود » یکی دیگر از مهمترین رودهای استان است که از کوههای هزار مسجد سرچشمه گرفته و در شمال شرقی استان و دشت مشهد جاریست . این رود در ناحیه ی مرزی پل خاتون به هریرود می پیوندد و سرانجام با نام تجن به ریگزارهای قره قوم در ترکمنستان می ریزد .
رودهای درونگر و رنگلانلو از دامنه های شمالی هزار مسجد سرچشمه می گیرد و پس از عبور از شمال درگز و آبیاری اراضی منطقه ، وارد ترکمنستان می شود .
رودجام از کوه های فریمان نشأت گرفته و در نزدیکی « دوآب » به هریرود می پیوندد.
« رود کال شور » از کوه جغتای و دامنه های جنوبی بینالود سرچشمه گرفته و پس از عبور از جنوب سبزوار به دشت کویر می ریزد .
و سرانجام « رود شش طراز » در ارتفاعات شمال کاشمر شکل گرفته و بعد از عبور از مناطق کوهستانی به حوضه ی آب ریز کویر نمک فرو می رود .
آب های زیر زمینی :
استان خراسان رضوی از جمله مناطقی است که در استفاده از آب های زیرزمینی سابقه ای طولانی دارد . در این منطقه آب های زیر زمینی به صورت قنات ، چشمه ، چاه عمیق و نیمه عمیق مورد استفاده قرار می گیرند .
قنات قصبه که از شاهکارهای آبی جهان است از دو رشته کوه اصلی و شش شاخه فرعی تشکیل شده و مادر چاه های آن در دامنه ی شمالی سیاه کوه و مظهر کنونی آن در جنوب محله ی معروف به قصبه قرار دارد . این قنات بیش از 33 کیلومتر طول دارد و عمق مادر چاه اصلی در انتهای رشته ی « دولاب نو » با توجه به شیب زمین حدود 300 متر و میزان آب دهی آن بیشتر از 130 لیتر در ثانیه است .
بهره برداری از چاه های عمیق و نیمه عمیق بر میزان آب قنات ها اثر منفی گذاشته است و به سبب عدم توجه به نحوه ی برداشت آب تعادل بین تغذیه و تخلیه ی چاه ها به هم خورده است .
جغرافیای طبیعی
موقعیت و وسعت:
استان خراسان رضوی در شمال شرقی ایران واقع شده و چهارمین استان وسیع کشور است . این استان با حدود 600/127 کیلومتر مربع مساحت ، 7/7 درصد از مساحت کشور ایران را شامل می شود و بین 34 تا 38 درجه ی عرض شمالی و 57 تا 61 درجه ی طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار دارد . استان خراسان رضوی با کشور ترکمنستان 6/531 کیلومتر و با کشور افغانستان 302 کیلومتر مرز مشترک دارد و از جنوب به خراسان جنوبی ، از شمال غربی به خراسان شمالی و از غرب به استانهای سمنان و یزد محدود می گردد .
ناهمواری ها :
بطور کلی ناهمواری های استان خراسان رضوی به دو بخش :
• نواحی کوهستانی و
• سرزمین های هموار تقسیم می شوند .
نواحی کوهستانی :
در بخش شمالی خراسان رضوی قسمت قابل توجهی از دو رشته کوه کپه داغ هزار مسجد و آلاداغ ، بینالود قرار گرفته است . رشته کوههای هزار مسجد با حدود 3040 متر ارتفاع از جهت شمال غربی به جنوب شرقی امتداد یافته است و ارتفاع آن در اطراف سرخس کاهش می یابد . این کوهها در یک حوضه ی رسوبی با گسل های عمیق شکل گرفته اند . رسوبات ا ین حوضه بر اثر فرایندهای کوه زایی آلپ ـ هیمالیا به شکل تاقدیس ها و ناودیس های متوالی درآمده اند .
اما رشته کوههای بینالود در امتداد البرز شرقی قرار گرفته اند و شکل گیری آن مشابه هزار مسجد بوده است و بلندترین قله ی این رشته کوه ( بام خراسان ) بیش از 3200 متر ارتفاع دارد . رشته کوه بینالود بر اثر آخرین فعالیت های کوه زایی آلپی به وجود آمده است و لایه های آن به سوی نیشابور روی هم رانده شده و چین خورده اند . بینالود از شمال شرق به دره ی کشف رود و دشت مشهد و از جنوب غربی به چاله ی ساختمانی دشت نیشابور مشرف است .
ارتفاعات جنوبی استان خراسان رضوی از ادامه ی کوه های ایران مرکزی شکل گرفته است و کوه های سیاه کوه و کوه سرخ را شامل می گردد . رشته کوه « کوه سرخ » از غرب روستای درونه تا مرز ایران و افغانستان امتداد یافته و به صورت رشته های موازی و قوسی شکل است . بلندترین نقطه ی کوه سرخ حدود 3000 متر ارتفاع دارد . در ساختار این کوه طبقات رسوبی قدیمی و توده های آذرین دخالت داشته اند . این کوهها به سمت شرق به دو قسمت تقسیم شده اند . شاخه ی شمالی آن شهر تربت حیدریه را در خود جای داده و با کاهش تدریجی ارتفاع ، به صورت تپه های کم ارتفاع تایباد درآمده است و شاخه ی جنوبی آن تا داخل خاک افغانستان امتداد یافته است . کوههای مجموعه ی سیاه کوه از کوی
ر بجستان ( نمک ) آغاز می شوند و تا مرز خراسان جنوبی امتداد می یابند و در حد فاصل گناباد ـ فردوس قرار گرفته اند . بلندترین نقطه سیاه کوه در جنوب کاخک بیش از 2800 متر ارتفاع دارد . سیاه کوه بخشی از ارتفاعات شرقی ایران است و در ساختمان آن بیشتر سنگ های رسوبی و در برخی مناطق سنگ های آذرین دیده می شود .
سرزمین های هموار :
بیشتر دشت ها و سرزمین های هموار این استان بر اثر فرسایش شکل گرفته اند . دشت مشهد با طول تقریبی 140 و عرض 20 کیلومتر یکی از وسیع ترین دشت های خراسان رضوی است .
این پهنه ی وسیع که بین ارتفاعات هزار مسجد و بینالود محصور شده بر اثر حرکات چند گسل موازی و عمدتاً با امتداد شمال غربی ـ جنوب شرقی شکل گرفته است . نهشته های رسوبی پایکوهی آن باعث شکل گیری مخروط افکنه های حاصل خیزی مانند « فریزی » و « طرق » شده است که در کشاورزی استان نقش مهمی دارند .
تقسیمات کشوری استان خراسان رضوی
در تابستان سال 1383 استان خراسان با تصویب مجلس شورای اسلامی به 3 استان خراسان شمالی ، رضوی و خراسان جنوبی تقسیم گردید . استان خراسان رضوی با مرکزیت شهر مشهد ، بر اساس آخرین تقسیمات کشوری که در آذرماه سال 1383 انجام گرفت دارای 20 شهرستان ، 62 بخش ، 65 شهر و 158 دهستان است . شهرستان های این استان عبارتند از : درگز ـ قوچان ـ کلات ـ چناران ـ مشهد ـ نیشابور ـ سبزوار ـ سرخس ـ فریمان ـ تربت حیدریه ـ کاشمر ـ خلیل آباد ـ بردسکن ـ تربت جام ـ تایباد ـ خواف ـ رشتخوار ـ گناباد ـ فردوس ـ مه ولات
جمعیت
بر اساس نتایج سرشماری سال 1375 استان خراسان رضوی 428/789/4 نفر جمعیت داشته و از استان های پر جمعیت کشور است . شهر مشهد با حدود 405/887/1 نفر جمعیت ، 4/39 درصد جمعیت استان را در خود جای داده است . در این استان گروه های سنی کمتر از 15 سال 1/42% و افراد بالای 15 سال تا 64 سال 37/53% و افراد سالخورده بالای 65 سال 53/4% از کل جمعیت منطقه را به خود اختصاص داده اند و این امر بیانگر جوانی جمعیت استان است . بر مبنای سرشماری سال 1375 شهرستان بردسکن دارای 065/64 نفر ، تایباد 679/127 نفر ، تربت جام 349/210 نفر ، تربت حیدریه 265/286 نفر چناران 270/107 نفر ، خلیل آباد 803/45 نفر ، خواف 158/92 نفر ، درگز 614/78 نفر ، سبزوار 543/419 نفر ، سرخس 604/73 نفر ، رشتخوار 975/52 نفر ، فردوس 203/58 نفر ، فریمان 555/77 نفر ، قوچان 425/190 نفر ، کاشمر 0962/140 نفر ، کلات 959/33 نفر ، گناباد 625/103 نفر و نیشابور 337/412 نفر ، نفوس می باشد .
تراکم نسبی جمعیت خراسان رضوی با توجه به وسعت تقریبی 600/127 کیلومتر مربع و جمعیت 428/789/4 نفره ی آن در سال 1375 در هر کیلومتر مربع 53/37 نفر است و بر همین اساس 61 % از این جمعیت شهرنشین و 39% ساکن روستاها می باشند .
منابع اقتصادی
کشاورزی
بر اساس تحقیقات انجام شده بر نحوه کاربری اراضی در خراسان رضوی قریب به سی درصد از اراضی این استان به زراعت آبی و باغی و دیم اختصاص یافته است . این نواحی عمدتاً در بخش های مرکزی ، شمال و شمال غربی و شرقی استان قرار دارند . تنوع محصولات کشاورزی در خراسان رضوی بسیار است و بر اساس آمار سطح زیر کشت تولید و عملکرد محصولات کشاورزی به چندین گروه مهم تقسیم می گردند که به ذکر نام آنها در این مختصر بسنده می کنیم .
گروه غلات : گندم ، جو ، ذرت دانه ای ، شلتوک
گروه محصولات صنعتی : چغندرقند ، پنبه ، توتون و تنباکو ، آفتابگردان ، کنجد ، شاهدانه ، منداب ، کلزا .
گروه حبوبات : نخود ، عدس ، لوبیا، ماش ، باقلا خشک
گروه محصولات جالیزی : هندوانه ، خربزه ، طالبی ، خیار ، انواع کدو ، سیب زمینی ، پیاز ، گوجه فرنگی ، سیر خشک، بادمجان ، باقلا تازه ، فلفل قرمز ، فلفل دلمه ، سبزیجات برگی ، سبزیجات غده ای .
گروه نباتات علوفه ای : یونجه ، شبدر ، ذرت علوفه ای ، ذرت خوشه ای ، چغندر علوفه ای شلغم علوفه ای ، خصیل
سایر محصولات : ارزن ، زیره ، هندوانه بذری ، کدو بذری ، سنگک ، جارو ، خاکشیر و محصولات باغی و درختی تولید شده در این استان به دسته های ذیل تفکیک می شوند .
گروه محصولات میوه های دانه دار : سیب ، گلابی ، به
گروه محصولات میوه های هسته دار : آلبالو ، گیلاس ، گوجه ، آلو ، هلو ، تمشک
گروه محصولات میوه های خشک : پسته آبی ، پسته دیم ، بادام آبی ، بادام دیم، فندق ، سنجد
گروه محصولات میوه های سردسیری : زالزالک دیم ، زرشک ، سماق ، ریواس دیم
گروه محصولات نیمه گرمسیری : خرما ، زیتون ، پرتقال ، نارنگی ، لیموشیرین ، نارنج ، انار آبی ، انجیر آبی ، انجیر دیم ، خرمالو
گروه محصولات سایر میوه ها و فراورده ها : گلستان ، گل و گیاه زینتی ، توتستان ، عناب ، زعفران ، درختان غیر مثمر
از این میان ارزشمندترین محصول کشاورزی در این استان زعفران است که به سبب ارزش افزوده بسیار آن به طلای سرخ معروف شده است . درآمد خالص سالیانه ی حاصل از کشت زعفران زیاد و نیاز آن به آب کم است ، از این رو کشت آن در نواحی جنوبی استان که با کمبود آب روبروست از نظر اقتصادی کاملاً مقرون به صرفه است .
دامداری
از آن جا که دامداری کاملاً وابسته به وجود مراتع و چراگاههای مطلوب است ، در نواحی سرخس ، رشته کوههای هزار مسجد و بینالود به سبب داشتن آب و هوای مناسب و مراتع غنی دامداری از رونقی بسیار و در شمال استان که دارای مراتعی نسبتاً ارزشمندند از رواجی نسبی برخوردار است و در نواحی شرق ، جنوب و جنوب غربی استان که چراگاههایی فقیر و یا خیلی فقیر دارند به تناسب از رونق دامداری و دامپروری کاسته شده است . در استان خراسان رضوی علاوه بر پرورش زنبور عسل طیوری مانند مرغ های تخمی ، گوشتی و بوقلمون ، احشام گوناگونی نظیر گوسفند و بره ، بز و بزغاله ، گاو ، گوساله و شتر و بچه شتر نیز پرورش داده می شود . البته شتر به سبب ساختمان فیزیولوژیک ویژه اش بیشتر در مناطق گرم و خشک پرورش می یابد .
معادن
در استان خراسان رضوی موادمعدنی متنوعی وجود دارد که برخی از آن ها مورد بهره برداری قرار گرفته و زمینه ی ایجاد بعضی صنایع را به وجود آورده اند . در این استان تعداد 165 معدن فعال وجود دارد که تقریباً میزان استخراج سالانه ی آنها 337/340/4 تن می باشد . بنا بر تحقیقات به عمل آمده در سال 1379 حجم ذخایر این معادن 487/197/898 تن تخمین زده می شود . از مهم ترین معادن این منطقه می توان از معادن سنگ آهن خواف ، سنگ های ساختمانی و خاک نسوز در بجستان و گناباد ، کائولن در کاشمر ، فیروزه در نیشابور و گاز سرخس یاد کرد . در ادامه به ذکر نوع مواد معدنی استخراج شده و تعداد معادن مربوط به آن ها در حد نام و شماره اکتفا می کنیم .
7 معدن سنگ آهن ، 1 معدن تالک ، 10 معدن کائولن ، 2 معدن زغال سنگ ، 7 معدن نمک سنگی و آبی ف 2 معدن سیلیس ، 1 معدن سنگ مس ، 1 معدن گل سفید ، 1 معدن مارن ، 2 معدن فلورین ، 3 معدن خاک نسوز ، 8 معدن خاک صنعتی ، 12 معدن سنگ لاشه ، 8 معدن گرانیت ، 1 معدن فیروزه ، 24 معدن سنگ گچ و گچ خاکی ، 3 معدن فلداسپات ، 6 معدن بنتونیت ، 10 معدن کرومیت ، 1 معدن پوزدالان ، 2معدن بارتین ، 1 معدن پوکه معدنی .
صنایع
استان خراسان رضوی به لحاظ اقتصادی نیز جزو استان های مهم کشور است . این استان به دلیل وجود معادن گوناگون و واحد های تولیدی و کارخانه ها و کارگاههای بسیار در شعبات مختلف صنعتی حائز اهمیت می باشد . صنایعی همچون صنایع غذایی ، نساجی ، پوشاک ، دباغی و چرم ، کاغذ سازی ، چاپ و انتشار ، فراورده های نفتی ، شیمیایی لاستیک و پلاستیک ، مواد کانی ، بازیافت ، مبلمان و صنایع چوبی ، ابزار پزشکی ، ریخته گری ، صنایع فلزی ، ماشین سازی ، ساخت لوازم دفتری ، صنایع برق و الکترونیک تجهیزات ارتباطی و حمل و نقل در این استان در واحدهای تولیدی ، کارخانه ها و کارگاهها به منظور مصرف در سراسر کشور و بعضاً صادر شدن به سایر کشورها تولید شده و به بازارها عرضه می شود . از این میان شهر مشهد با 1586 واحد تولیدی بزرگ ، کارخانه و کارگاه مقام اول را در استان داراست و پس از آن نیشابور با 146 واحد ، سبزوار با 118 واحد ، گناباد با 80 واحد ، تربت جام و قوچان با 38 واحد و تربت حیدریه با 35 واحد در رده های بعدی قرار گرفته اند .
وجه تسمیه خراسان :
« خورآسان » نام گذشته ی خراسان است که از دو کلمه « خور » به معنای خورشید و « آسان » به معنای ظاهر شدن تشکیل شده است. این سرزمین چون در شرقی ترین ناحیه ی ایران زمین قرار داشته است و خورشید زودتر از سایر نقاط در آن طلوع می کرده ، این نام را به خود گرفته است . از این رو « خور آسان » به معنای پدیدار شدن خورشید یا سرزمین بامدادان و طلوع آفتاب بکار رفته است . بدیهی است که از نقطه نظر دانش جغرافیا خورشید اصولاً از سوی مشرق طلوع نموده و به سمت مغرب غروب می کند . با استناد به این توصیف خورآسان را می توان سرزمین شرقی یا شرقی ترین ناحیه ی ایران زمین نیز تلقی کرد .
واژه « خورآسان » در طول اعصار به سبب کثرت استعمال تحول یافته و به «خراسان» امروزی بدل گشته است .
خراسان در عصر هخامنشیان ، اشکانیان و ساسانیان بعنوان یکی از ولایات چهارگانه ایران زمین به شمار می رفته است . این چهار ولایت گسترده و پهناور عبارتند از اپاختر یا شمال ، خراسان یا مشرق ، نیمروز یا جنوب و خاوران یا مغرب ،
بیشینه تاریخی خراسان:
خراسان در کتاب زمان
بنا به اعتقاد باستان شناسان و بر اساس آثار یافته شده در اطراف کشف رود ، استان خراسان دارای پیشینه ای حدود 800 هزار سال می باشد و از این رو این استان از زمره ی کهن ترین مراکز تمدن پیش از تاریخ به حساب می آید .
پیش از این که آریایی ها وارد فلات ایران گردند اقوامی از آسیاییها در این سرزمین زندگی می کردند و بعنوان ساکنان اولیه ی این سرزمین به شمار می آمدند . این اقوام بومی آسیایی تا مدت زمانی دراز در برابر پارتیان که شاخه ای از آریایی های مهاجر بودند مقاومت کرند .اما سرانجام در برابر قدرت منسجم اقوام آریایی تاب پایداری نیاوردند و شکست را پذیرفتند . مدت زیادی به طول نیانجامید که آریاییها به سرزمین ایران وارد شدند و پارتیان در شمال و ساگارتیها در جنوب خراسان سکنی گزیدند .
این سرزمین در قرن ششم پیش از میلاد تحت تصرف هخامنشیان قرار گرفت و پس از انقراض سلسله ی هخامنشیان بدست اسکندر مقدونی و استقرار دولت سلوکی بر قلمرو قبلی هخامنشیان سلسله ای وابسته به یونانیان در ایران زمین و خراسان بر روی کار آمد . سرانجام قبایل پارتی با یکدیگر متحد شده و بر علیه سلوکیان قیام نمودند . با انقراض سلسله ی سلوکیان در ایران روزگار فرمانروایی پارتیان پیروز که بعدها به اشکانیان معروف شدند آغاز شد .
سرزمین خراسان در عصر اشکانیان و ساسانیان یکی از چهار ولایت بزرگ ایران زمین ـ اپاختر ( شمال ) ، خراسان ( شرق ) ، نیمروز ( جنوب ) و خاوران ( مغرب ) ـ به شمار می رفت .
این تقسیمات در دوران اسلامی نیز حفظ گردید . ولایات چهار گانه ی ایران زمین به وسیله ی یک اسپهبد و چهار مرزبان اداره می شدند . پس از فتح ایران به دست مسلمین و ورود اسلام به این سرزمین نیز ، خراسان همواره به عنوان مرکز معنوی ایران و یکی از خاستگاههای ادب فارسی اهمیت زیادی داشته است . تعداد بسیاری از بزرگان فرهنگی ـ سیاسی ـ مذهبی و ادبی ایران از این سرزمین برخاسته اند . در دوره ی اسلامی سلسله های عباسیان ، طاهریان ، صفاریان ، سامانیان ، غزنویان ، سلجوقیان ، خوارزمشاهیان و پس از حمله ی چنگیز به ایران و خراسان و قتل عام و ویرانی شهرهای آن ، حکومت های ملوک کرت ، امرای سربداران ، تیموریان ، ازبکها ، صفویان ، افاغنه ، افشاریان و قاجاریه بر این دیار حکم راندند .
دعوت از علی ابن موسی الرضا (ع) به منظور پذیرفتن ولایت عهدی مأمون عباسی و شهادت آن حضرت در سال 203 هـ . ق و پیش از آن قیام سیاه جامگان به فرماندهی و رهبری ابومسلم خراسانی که به انقراض سلسله ی بنی امیه در سال 201 هـ . ق انجامید از بزرگترین حوادث تاریخی خراسان در دوران اسلامی به شمار می آیند . اکنون با عنایت به قلت مجال ، نگاهی گذرا به پیشینه ی تاریخی بعضی از نقاط و سرزمین های مهم و با اهمیت در خراسان کهن می افکنیم .
نیشابور:
اطلاعات کلی
نام رسمی : شهرستان نیشابور
کشور :
ایران
استان :
خراسان رضوی
مردم
جمعیت
448170 1
مذهب: شیعه
شهرستان نیشابور یکی از شهرستانهای استان خراسان رضوی است. شهر نیشابور مرکز این شهرستان است. شهرستان نیشابور پس از شهرستان مشهد به عنوان دومین شهرستان پرجمعیت خراسان رضوی شناخته میشود.
جغرافیا
این شهرستان در حد فاصل مدار 35 درجه و چهل دقیقه تا 36 درجه و50 دقیقه و طول جغرافیایی 58 درجه و15 دقیقه تا 59 درجه و 15 دقیقه قرار گرفته و از شهرستانهای شمالی استان خراسان رضوی میباشد. شهرستان نیشابور، از شمال با شهرستان قوچان از شرق با چناران و مشهد از جنوب با تربت حیدریه و کاشمر از غرب با سبزوار و از شمال غرب با فاروج از استان خراسان شمالی مرتبط است و در مسیر جاده ابریشم و مسیر ترانزیتی تهران-مشهد-افغانستان واقع میباشد. سالانه میلیون‌ها زایر آرامگاه امام رضا از آن عبور می‌کنند و همچنین از طریق دو جاده فرعی به قوچان و کاشمر نیز متصل است. در نتیجه این شهرستان، از موقعیت ژئوپلیتیک بسیار خوبی برخوردار میباشد.
تقسیمات کشوری
این شهرستان طبق آخرین تقسیمات کشوری ایران متعلق به استان خراسان رضوی بوده.شهرستان نیشابور پس از شهرستان مشهد به عنوان دومین شهرستان پرجمعیت خراسان رضوی شناخته میشود و خود شامل چهار بخش، هفت شهر و 13 دهستان به شرح زیر میباشد:
• بخش مرکزی به مرکزیت شهر نیشابور و شامل دهستانهای درب قاضی به مرکزیت روستای خوجان – دهستان ریوند به مرکزیت روستای شادمهرک – دهستان مازول به مرکزیت روستای قطن آباد – دهستان فضل به مرکزیت روستای ابوسعدی
• بخش زبرخان به مرکزیت شهر قدمگاه رضوی و شامل دهستانهای اردوغش به مرکزیت روستای ساحل برج و اسحاق آباد به مرکزیت روستای اسحاق آباد. در بخش زبرخان به جز شهر قدمگاه، شهر دررود (نگین سبز بینالود) و شهر خروین (ماسوله خراسان) قرار دارند. این بخش صنعتی و کشاورزی است و خوش آب و هواترین منطقه نیشابور است.
• بخش سرولایت به مرکزیت شهر چکنه و شامل دهستانهای سرولایت به مرکزیت روستای عبداله گیو و دهستان برزنون به مرکزیت روستای برزنون.
• بخش میان جلگه به مرکزیت شهر عشق آباد و شامل دهستانهای عشق اباد به مرکزیت شهر عشق اباد و دهستان غزالی به مرکزیت روستای فدیشه و دهستان بلهرات به مرکزیت روستای گلبوی سفلی.
بخش ها و دهستانها به تفکیک:
• بخش مرکزی شهرستان نیشابور
o دهستان درب قاضی
o دهستان ریوند
o دهستان فضل
o دهستان مازول
شهرها: نیشابور
• بخش زبرخان
o دهستان اردوغش
o دهستان اسحق آباد
o دهستان زبرخان
شهرها: دررود، قدمگاه و خرو.
• بخش سرولایت
o دهستان سرو
o دهستان برزنون
شهر: چکنه
• بخش میان جلگه
o دهستان بلهرات
o دهستان عشق آباد
o دهستان غزالى
شهرها: عشق آباد
• بخش طاغانکوه
o دهستان طاغانکوه شمالی
o دهستان طاغانکوه جنوبی
جغرافیای طبیعی
جلگه نیشابور از شمال و شرق به بلندترین ارتفاعات استان یعنی ارتفاعات معروف بینالود از جنوب به ارتفاعات کوه سرخ کاشمر و چهل تن تربت حیدریه و از غرب به کویر سبزوار ختم میشود و از حاصلخیزی بسیار بالایی برخوردار است، به طوری که این شهر را به آب و هوای خوب و باغات سرسبز و تنوع میوه‌هایش می‌‌شناسند. اکثر مناطق حاصلخیز و پر جمعیت در شمال این شهرستان قرار دارند، به طوریکه 6 شهر از هفت شهر آن نیز در این منطقه واقع شده‌اند و رودخانه‌های بسیاری در آن جریان دارند که مهمترین آنها رودخانه کال شور سبزوار است که از ارتفاعات این شهرستان سرچشمه گرفته و پس از عبور از سبزوار به دشت کویر می‌‌ریزد و سایر رودخانه‌ها عبارت‌اند از درود، خور، بوژان، باغرود، میرآباد، طاغان، بار، بقیع و
سرولایت. ارتفاعات این شهرستان هرچند در ردیف صد قله بلند ایران قرار دارند اما به دلیل شباهت به رشته کوههای البرز، از زیبایی کم نظیری برخوردارند. بلندترین قله این شهرستان یعنی بینالود با ارتفاع 3211 متر به بام خراسان شهرت دارد و در نزدیکی روستای بوژان قرار دارد. سایر قلل عبارت‌اند از شیرباد به ارتفاع 3140 متر، طاغنکوه به ارتفاع 3069 متر، بقیع (2713 متر)، عطائیه (2310 متر)، گرماب (2076 متر).
شهرستان نیشابور به وسعت 9248 کیلومتر مربع در شمال استان خراسان واقع گردیده است واز سمت شمال به رشته کوه بینالود و شهرستان قوچان ، از غرب به شهرستان های اسفراین و سبزوار از شرق و شمال شرق به مشهد و از جنوب به تربت حیدریه ( کوکن ) و کاشمر محدود می گردد. شهرستان نیشابور مشتمل بر پنج شهر ، پنج بخش ، پانزده دهستان و 609 آبادی مسکون است . طبق آمار سرشماری سال 1375 ، جمعیت این شهرستان 904/412 نفر است .بلندترین نقطه این شهرستان قله بینالود به ارتفاع حدود 3400 متر در شمال شهر نیشابور است . این شهرستان از اقلیم استپی سرد برخوردار است و درجه حرارت متوسط سالانه آن به حدود 5/14 درجه سانتی گراد می رسد این شهرستان
دارای رود پرآب فصلی متعددی است که معروف ترین آن ها : رود بوژان ، با غرود، غار ، میر آباد ، دیز بادعلیا ، ماروسک ، بار ، دهنه شور ، چکنه ، چهار باغ ، و کال شور است که متوسط آبدهی سالانه آنها 220 میلیون متر مکعب بوده و با وجود دارا بودن 1316 حلقه چاه عمیق و 45 حلقه چاه نیمه عمیق و 713 رشته قنات دایر و 129 دهانه چشمه دائمی طبیعی ، این شهرستان را به عنوان یکی از منابع عظیم آبی استان مطرح ساخته است .
- ۹۵/۰۵/۳۱